Ujawniamy archiwalia. Zagadki wokół grupy Zero 61 (1961-1969)

Bez komentarza. No, może ze znakiem zapytania?

Proszę wsłuchać się w głos Czesława Kuchty i jego wersję na temat bardzo ważnych prac z czasów grupy Zero 61. Jest to mój drugi list tego nieżyjącego już fotografika publikowany na blogu. Istotny, ponieważ przedstawia relację o działalności jednego z najważniejszych artystów polskich. Kto może jeszcze pamiętać tamte czasy: Andrzej Różycki, Jerzy Wardak, Janusz Zagrodzki, także Wiesław Hudon. Niewielu... Pamięć się zaciera i od lat jest sterowana czy manipulowana.

Ważne są archiwalia, gdyż one powinny decydować, czy też współtworzyć ocenę pracy artystycznej. Oczywiście obok innych materiałów i samych oryginalnych prac.

Tym razem "przemawiają" wspomnienia i interpretacje w spokojnym dyskursie Czesława. Kolejni interpretatory grupy Zro 61 i WFF mogą, ale nie muszą uwzględnić jego wspomnień pisanych pod koniec życia. Mi jednak dały bardzo dużo, dlatego się nimi dzielę. Dlaczego  kierował je do mnie? Miał do mnie zaufanie, choć wiedział, ze byłem zwolennikiem nowoczesności i awangardowej frakcji w polskiej fotografii.

List Czesława Kuchty do Krzysztofa Jureckigo (Toruń, 27.01.2000).

Materiał ten polecam zwłaszcza: Leszkowi Brogowskiemu i Witkowi Czerwonce.... 

Kilka migawek i refleksji z auto/portretu w Toruniu (Galeria Wozownia, 27.07.12)

Publiczność tego gorącego popołudnia dopisała!  (Fot. T. Gierzyńska).

 Było trochę dobrego wina, ale przede wszystkim około dwustu prac i wielu gości z Polski (Fot. T. Gierzyńska). 

To jest Artur na tle swoich prac, a właściwie na tle siebie samego? 

Fot. Piotrek Zabłocki

Bardzo się cieszę, że mogłem pokazać pięćdziesiąt sześć prac Wacława, gdyż są ewenementem w końcu lat 70., kiedy dominował fotomedializm, nieczuły na sprawy społeczne czy ludzkie....

Fragment z kilkudziesięciu oryginalnych prac Wacława Ropieckiego

 Fot. P.  Zabłocki 

Piętnaście autoportretów Katarzyny Karczmarz - mistrzyni  zakresie odkrywania/zakrywania swej tożsamości

Dwadzieścia, trochę antyestetycznych i offowych prac Rafała Karcza, który w ostatnim momencie przyjechał do Torunia.  (Fot. P. Zabłocki)

Zdjęcia Keymo będą słynne, zobaczymy tylko czy za lat trzy czy więcej... A może już są?

(Fot. P. Zabłocki)

W hołdzie dla  Michela Foucaulta (1926–1984) i jego walki z ideami Oświecenia pozwoliłem sobie na postawienie panoptikalnej formy, w której skrywały się cztery prace Keymo pt. Wnętrza. Czyli nie ma już Wielkiego Brata, sami możemy (jeśli chcemy) podglądać inne obrazy, albo inaczej obrazy otwierają się tylko na inne obrazy, gdyż jest to to hiperrzeczywistość (nie mylić z hiperrealizmem).  (Fot. P. Zabłocki)

Po lewej czternaście prac montażowych autorstwa Magdy Samborskiej, która stworzyła interesującą formę żywej abstrakcji geometrycznej. Po prawej czternaście prac czarno-białych i kolorowych Teresy Gierzyńskiej, która z wielkim powodzeniem kontynuuje cykl O niej. (Fot. T. Gierzyńska).

Po lewej "traktat o kulturze" i cielesności wg Gabrieli Huk, po prawej Anna 66. Przy okazji widać, ze wnętrze Wozowni nie jest łatwe do aranżacji.  (Fot. T. Gierzyńska). 

Z piętnastu portretów autorstwa Anny 66 utworzyłem historię twarzy podlegającej surrealistycznym zmianom. narrację czytamy od lewej. Jedna twarzy - Eny Kielskiej "była" na otwarciu. Ena okazała się bardzo miłą osobą!  (Fot. T. Gierzyńska). 

Tak wygląda pozbawiona ciągu linearnego instalacja Urojenia Corinny Streitz. Zdjęcia celowo wchodziły ze sobą w różne relacje, wywołując określony nastrój, pełen tajemniczości. Jedno z nich zawieszone było kilka cementytów nad podłogą. Udany eksperyment? (Fot. C. Streitz)

Od lewej narracja ułożona przez Teresę Gierzyńską, kończąca się "ranami" młodych dziewczyn. Po prawej cykl Tomasza Fularskiego Za betonową kurtyną, który jest niezgodą na najnowsze czasy, o czym autor opowiadał w NRD.  (Fot. T. Gierzyńska). 

Zachęcam do lektury katalogu z Wozowni i mego opracowania historycznego na temat auto/portretu z ostatnich lat. Na koniec tego długiego wpisu zamieszczam fragment maila Ewy Świdzińskiej do mnie z 31.07.12. Proszę wsłuchać się w głos Ewy.

Krzysztof,

Domyślasz się, że wystawa (na podstawie katalogu)wydaje mi się bardzo ważna i ciekawa. Wiesz, że nie za bardzo interesują mnie wystawy z  wyłącznie tzw. rankingowymi  artystami, gdyż wtedy  łatwo  o powielanie schematu, brak subiektywizmu i  zdarza się nuda.I  najlepsze nazwisko może się pewnie opatrzyć. Poza tym najciekawsze jest szukanie, a szczególnie cenne odkrywanie artystów długodystansowych.

Zajmujące jest ,że  pokazałeś różne drogi, ale w kontekstach, paralelach itd. Oczywiście znam niektóre postaci np. z Twojego blogu i pisałam do Ciebie m.in. o Keymo...

Wg mnie wydarzeniem  są zdjęcia Magdy. Wieloznaczne, groźne, vanitatywne „rentgeny”/„tomografie ”. Pamiętam, że powoływała się w wywiadzie na artystki, sięgające do sprzętów kuchennych  m.in. Anię Candiani, ale Samborska  nadała nowe sensy. Przyszedł  mi do głowy  najpierw Jan Švankmajer i Mały Otik, ale to za proste odniesienie. Nie da się tych prac sprowadzić wyłącznie do surrealistycznych skojarzeń.

Oczywiście lubię kulturalne zdjęcia Teresy Gierzyńskiej.

Intrygujące jest też pokazanie fotografii na styku mody ,popkultury , fantastyki.

I wyłowienie Artura Leończuka. Gdybym zobaczyła autoportret  jakiegoś studenta uczelni artystycznej z kartką papieru nie zainteresowałabym się. Ale tu osobny, blisko  czterdziestoletni  artysta , z dala od łatwych wpływów i z  innym poczuciem czasu. Autentyczny. Do szanowania.

Oczywiście dzięki za zestawienie mojej fotki z fasadą Andrzeja D.D. Uwielbiam kontrapunkty,  świetna jest strona katalogu z Żebrowską i Łodzią Kaliską oraz  zestaw Różycki-Lewczyński.

Przy okazji wystawy w Browarze i teraz tej w Wozowni, zastanawiam się, czy jest jakiś krytyk , któremu zechciałoby się tak nieoczywiście i tak szeroko, niebanalnie zestawić np. dokumentację performance różnych artystów .

Zdjęcia Corinny S. pewnie że świetne, z wielką kulturą, z dyskretnym pierwiastkiem kobieco-zwierzęcym, ale dostrzegam też  zawoalowany  katastrofizm, takie bycie pod ścianą, niemoc. Trochę niemieckie kino ekspresjonistyczne, jakby M jak Morderca od strony ofiary. Oj chyba za  banalnie mi się napisało, ale fotografie wciągają właśnie jak dobrze skonstruowany film.

Pozdrawiam serdecznie

Ewa

 

Rewelacyjna kolekcja szklanych negatywów z kamienicy Rynek 4 w Lublinie

Kilka lat temu odnaleziona na Starym Mieście w Lublinie kolekcja 2700 szklanych negatywów  trafiła jako dziesięcioletni depozyt do najlepszej z możliwych lokalizacji, a mianowicie do Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"  w Lublinie. Tu znajdzie swoje miejsce do ekspozycji, a także będzie miała należytą opiekę merytoryczną i już stała się powodem do dyskusji o Lublinie i jego okolicach (Niemce, Nowodwór, Nałęczów) z lat 1914-39. Jest to ogromny, unikalny zbiór, który daje nam możliwość interpretacji tzw. fotografii zakładowej. 

Niesamowicie wyglądają po kilkudziesięciu latach stroje, a właściwie kontrast między nimi a wiejską chatą, stanowiącą tło fotografii. 

Jedną z najciekawszych dystynkcji fotografii jest możliwość ukazania fotografii w fotografii tworząc w ten sposób punctum. Ten pozornie tautologiczny schemat jest nie do wyczerpania i stosowany jest do dziś. Szkoda, że od kilku lat nie żyje Edward Hartwig, który z pewnością dokonał by atrybucji tych fotografii.  Ale wszystko wskazuje na to, że autorem tych zdjęć był Ela (Eliasz) Funk (według ustaleń dra Adama Kopciowskiego z Archiwum Państwowego w Lublinie).

Miałem przyjemność obejrzeć w Lublinie pierwszą niewielką wystawę z tej kolekcji (kurator Marcin Sudziński) otwartą 12 czerwca i wziąłem udział w dyskusji panelowej na temat prezentowanej kolekcji, jaka odbyła się w siedzicie Teatru NN z udziałem Joanny Zęter, Marcina Sudzińskiego i Adama Kopciowskiego z licznym udziałem publiczności. Można obejrzeć ją online. Cóż wynika z pobieżnego wglądu w ten unikalny zbiór? 

Atrakcyjność tego zdjęcia opiera się na przełamywaniu schematu tradycyjnego portretu. Jedna z osób po lewej stronie przeciera (ze zdumienia?) oczy. Myślę, ze jest to zabieg celowy, świadczący, że fotograf potrafił bawić się portretem podobnie, jak Witkacy czy fotografowie z jego otoczenia, np. Józef Głogowski.

Fotograf czy może kilku fotografów, pracujących w zakładzie, było znakomitymi portrecistami, działającymi w konwencji nie sztuki-fotografii, ale rzemiosła, które można określić terminem techne. Z dzisiejszego punktu widzenia historii fotografii taki rodzaj twórczości wcale nie jest gorszy od dokonań piktorialistów, czy reportażystów. M.in. ważna jest tu autentyczność miejsca, chwili i szczerość przekazu, który może mieć także posmak lekko ironiczny. Tak interpretuję pierwsze z prezentowanych zdjęć, które jest pozornie nieudane. Ale to zmyłka fotografa, który specjalnie chciał pokazać poruszenie pierwszego planu.

Piękny ten portret, gdyż umiejętnie dobrane zostało "abstrakcyjne" tło uwypuklające kontrast między fizjonomią człowieka a ekspresyjną ścianą.

Bardzo cenne zdjęcie świadczące, że fotografia była formą pamięci o zmarłych i środkiem przetrwania, kontynuując swe dziewiętnastowieczne posłannictwo. W tym klimacie swe pierwsze zdjęcia wykonywał także Jerzy Lewczyński.utrwalając pogrzeb na początku lat 40. oraz jego kolega Feliks Łukowski - wielka postać fotografii polskiej lat 40.

To nie jest fotomontaż, tylko z racji oszczędzania negatywów fotografowano zakrywając jego połowę. Ten zabieg znany jest m.in. z fotografii zakładowej Stefanii  Gudrowej, a później z getta łódzkiego (Henryk Ross).

Być może są to jakiejś zawody na rzece? Ale gdzie, tego jeszcze nie wiemy.

Czekamy na kolejne ekspozycje, które posłużą do poznania i przede wszystkim do interpretacji tego unikalnego zbioru, który przywraca rangę zapomnianej i zniszczonej tzw. fotografii zakładowej, która nie ma swego opracowania historycznego, choć prezentowała świetne dokonania takich fotografów, jak: Walerego Rzewuskiego, Karola Beyera czy Awita Szuberta - fotografów klasy światowej, o czym się często zapomina.