Szukaj na tym blogu

niedziela, 29 marca 2009

Trochę statystyki, czyli o moim blogu


Dziś jest święto i to podwójne - niedziela, teoretycznie dzień wypoczynku i refleksji o życiu. Dziś zanotowałem 1000 wejść na mój blog, któremu licznik założyłem w środę ok. południa w dniu 25.02.2009. W lutym zanotowałem 170 wejść, zaś do dziś, czyli 29.03.2009 - 830(!), co daje ładną sumę 1000. To cieszy!

Największą popularnością blog cieszył się dnia 13.03, kiedy opublikowałem wpis o wystawie "Zwiadowca". W ciągu dnia było 100 wejść, co mnie zaskoczyło. Kto czyta moje recenzje, informacje? Najwięcej wejść jest z Łodzi, potem na liście znajduje się: Kraków, Warszawa, Poznań i Trójmiasto, dalej Lublin i Szczecin. Czasami są egzotyczni czytelnicy z Koła (1), Kielc (1), których "biją na głowę" miłośnicy fotografii z Francji (11), Australii (6) czy Meksyku i Ameryki Pł. (6). 62 wejścia na blog system zidentyfikował jako "nieokreślone".

Jako materiału wizualnego użyłem tym razem zaproszenia na wystawę w Korei na wielkim festiwalu fotografii młodej artystki - Ji-Hyun Kwon, o której pisałem w ostatnim "Kwartalniku Fotografia" (2009 nr 28), w tekście pt. "18. rok Mesiaca Fotografie w Bratysławie". Bardzo lubię zdjęcia Ji-Hyon, studiującej w niemieckim Bielefeld. Na zaproszeniu widnieje subtelna praca z serii "The Family", odnosząca się do Jej... oczywiście poetyckiego odczytania rodziny. Na pierwszy rzut okna przypomina o równie ciekawych zdjęciach Jadwigi Sawickiej.

Ale jest niedziela, więc jeszcze wypoczywajmy.

czwartek, 26 marca 2009

O Łodzi Kaliskiej to będzie (1979-2009)


Na stronach www.lodzkaliska.pl pojawiła się, a potem zniknęła (dlaczego?) praca magisterska pani Marty Pierzchały z UŁ o grupie Łódź Kaliska napisana u prof. Ryszarda W.Kluszczyńskiego, a obroniona w 2009 r.oku . To kolejna próba oceniania dokonań z zakresu antysztuki Łodzi Kaliskiej, która przeszła kilka zasadniczych metamorfoz - fotomedializm, Kultura Zrzuty (neosocsurdada) i New Pop.

Niewiele nowego dowiedziałem się z tej pracy. Niepotrzebnie długi wstęp o łódzkiej awangardzie niczego nie wnosi, a przecież Adam Rzepecki i Andrzej Świetlik działają także w innych miastach i innych kontekstach. Większe znacznie miała dla nich np. tradycja grupy Zero 61, niż łódzki konstruktywizm, z którego Marek Janiak dosłownie kpił, a chodziło mu o jego recepcję w wydaniu Ryszarda Waśko. Także nie zgadzam się wyrażoną w pracy oceną nawy św. Krzysztofa - galerii z lat 80., że były to działania marginalne w ramach ówczesnego układu sztuki niezależnej. Prezentowano tam bardzo duże i ważne wystawy, m.in. Zofii Rydet czy Evy Rubinstein.

Główną wadą pracy jest jednak brak oparcia na właściwych, tj. szerokich źródłach krytyczno-historycznych. Autorka nie wie i nie zna zarówno moich książek, w tym takich, jak "Fotografia polska lat 80." (Łódź 1989), podobnie jak kilku katalogów z Muzeum Sztuki (np. "Wokół dekady. Fotografia polska lat 90., 2002), jak i moich najnowszych i starych tekstów o łódzkiej grupie. Przeczytałem bibliografię, gdzie wymieniono moje 2 (słownie dwie) pozycje.

Na mojej stronie www jest ich kilkanaście, a w szerszym kontekście kilkadziesiąt. Nie mówiąc o fakcie, że tekst mój bez tytułu z albumu "Bóg zazdrości nam pomyłek" został skrócony i ocenzurowany przez Andrzeja Kwietniewskiego, za co mu dziękuję, gdyż wydrukowałem go powtórnie bez jego ingerencji na łamach "Exitu" w 1999 i 2000 pod nazwą "Łodzi Kaliskiej twórczość opowiedziana przez fotografie..." w trzech odcinkach. Ale tego nie zna pani Pierzchała, a szkoda. Opublikowałem także kilka wywiadów z członkami grupy oraz Kultury Zrzuty, w tym z krytycznie oceniającym działalność Kaliszaków Andrzejem Kwietniewskim ("Poszukiwanie sensu fotografii..., Łódź 2008), ale autorka pracy tego także nie wie. Polecam także tekst z "Kalejdoskopu" z 1989 pt. "Chłodnym okiem?", gdzie opisywałem performance Marka Janiaka, który w pracy pani Pierzchały został datowany na początek lat 90...

W przeciwieństwie do autorki oraz takich krytyków, jak Kazimierz Piotrowski, Łukasz Guzek, Jolanta Ciesielska, od ok. 2005 twierdzę i piszę (czasami), że najnowszy okres w twórczości Łodzi Kaliskiej - New Pop jest słaby, w wymowie karykaturalny, zbliżający się do skomercjalizowanej postawy Salvadora Dali, a nie np. Luisa Bunuela. Przestrzegałem ich kilkakrotnie, aby nie podążali śladami tego pierwszego, ale nie rozumieli mej przestrogi. Stąd ich wystawa w CSW w 2009 r., która wydaje mi się nieudana, w sensie koncepcji a nawet formy. Zdecydowanie zgadzam się z jej negatywną oceną w wydaniu Doroty Jareckiej na łamach "GW" oraz feministki Agnieszki Graff w filmie prezentowanym niedawno na TV Kultura.

wtorek, 24 marca 2009

Teksty Józefa Robakowskiego o...? ("Kalejdoskop", [Łódź]1995, nr 10, ss. 40-41

W ostatnich tygodniach [1995 roku] ukazała się książka Józefa Robakowskiego – ważnego łódzkiego animatora i artysty pt. Teksty interwencyjne 1970-1995 (wyd. BWA w Słupsku). Wstęp do niej drukował tygodnik „Verte”[dodatek kulturalny do łódzkiej "GW"] wraz z polemiką Krzysztofa Cichonia (17.VIII.1995 r.).

Obszerny zbiór zawiera nie tylko tzw. „teksty interwencyjne”, ale także druki ulotne, eseje o charakterze historycznym (ważny jest np. artykuł Proces kształtowania się polskiej neoawangardy. FOTOGRAFIA-FILM 1947-1969) i publikacje innych autorów, zamieszczane bez zgody zainteresowanych (np. Andrzeja Osęki), co świadczyć może o charakterze i stylu postępowania interweniującego artysty.

O czym traktują teksty Robakowskiego? Odpowiedź jest prozaiczna: o nim samym i jego najbliższym otoczeniu, które od lat współtworzy. Czasem grozi swym przeciwnikom i walczy z nimi w imię partykularnego interesu, nie przebierając w środkach. W jego artykułach, nie tylko „interwencyjnych” zazwyczaj nie widać problemów filozoficznych lub wykładni własnej doktryny artystycznej, poza kuriozalnymi wyznaniami np. na temat definicji sztuki, jak na str. 156: „Moim zdaniem twórczość jest synonimem niepodległości człowieka.”

Celem ataku może być każdy, kto nie pasuje do linii nazywanej „neoawangardową”, „niezależną”, „progresywną”, etc., którą Robakowski wytycza według własnego punktu wiedzenia. Dlatego on sam, jako organizator Lochów Manhattanu, mógł do wystawy zaprosić „nowych dzikich” (np. z warszawskiej „Gruppy”), a jako artysta interwencyjny miesza z błotem cały te ruch malarski (str. 11) oraz promujących go krytyków. Dlaczego Jolanta Ciesielska była w porządku jako krytyk, kiedy pisała pochlebne teksty o „mistrzu”, ale ostatnio okazało się, że z „ciepłego stołeczka rozdawała bezkrytyczne opinie” na temat ekspresyjnego malarstwa (str. 165). Czy o samym Robakowskim również? Podobnie jest z łódzkim Muzeum Artystów, do którego początkowo odnosił się niechętnie (str. 98, tekst z 1989 roku). Obecnie, po kilku latach, jest już ono ważną niezależną instytucją (str. 3). Ale uważany obserwator wie dlaczego – ponieważ odbyły się tu m.in. indywidualna wystawa Robakowskiego i organizowany przez niego kolejny pokaz Łódzki ruch neoawangardowy (1992). Czyli dobre są przede wszystkim te instytucje, galerie, wystawy, które są animowane przez Robakowskiego lub jego sojuszników. Jest to jedyny klucz, według którego porusza się nestor łódzkiej neoawangardy, sam chętnie nazywający się „pseudoawangardzistą”. Natomiast w momencie, kiedy ja posłużyłem się tym nieprzypadkowym określeniem, spotkałem się z atakiem „mistrza”.

Kuriozalne są wyznania na temat pieniędzy otrzymywanych z Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Miasta za działalność artystyczną i organizacyjną (str. 175). Zapewne zapomniał, że jako prawdziwy niezależny artysta nie powinien ich przyjąć, podobnie jak stypendiów, które pobierał w latach 80. z państwowej kasy. Innym bez żenady zarzuca „ciepłe posadki”(sic!). Takich niekonsekwencji, nieścisłości służących manipulowaniu, jakby to był jego podstawowy cel, jest dużo więcej.

Fenomen Robakowskiego jest istotny, ponieważ naprawdę udało mu się, jak na razie, niejedno wmówić, tak, że odgrywa on bardzo ważną rolę kreując się jako animator wielu, również ogólnopolskich zjawisk. Zauważył ten niebagatelny fakt Andrzej Kwietniewski, który podkreślił, że nikt nie jest go w stanie z tego miejsca ruszyć, ponieważ on sam (i służący mu krytycy) wykreował swój mit i stworzył legendę.

Robakowski traci jednak poczucie rzeczywistości artystycznej, ponieważ do istotnych miejsc Łodzi zalicza, we wstępie do swej książki, nowe knajpki (np. Fabrykę); ba nawet dyskotekę Alcatraz; oraz chwali całkowicie nieudane wystawy, jak II Marcowe Gody, gdzie twórczość w ogóle nie była istotna, ginąc w pokazach mody i ogólnym nihilizmie. Pozostaną one w pamięci jako impreza z wielkim zadęciem i ogromną ilością kradzieży (słabiutkich zresztą!) prac.

Współczuję „progresywnym” i „niezależnym”, którzy idą pod sztandarem „mistrza”, gdyż nie wie on już, dokąd ich prowadzi. Miesza pojęcia, style, kierunki (powołuje się na ekspresjonizm Jung Idysz i sprzeczną z nim tradycję Strzemińskiego, w imię wyimaginowanego własnego celu, polegającego na przewodzeniu w łódzkiej sztuce. Do tradycji neoawangardowej włącza np. Wspólnotę Leeeżeć, co jest niezrozumieniem praw dialektyki artystycznej, a nawet sprzecznością w jego poglądach, ponieważ jest to formacja z innego postmodernistycznego obszaru kulturowego.

Teksty pisane są ad hoc, bez głębszego zastanowienia, głównie po to, aby kogoś skrytykować lub zaatakować, stąd zawarte są w nich często sprzeczne poglądy. Dla przykładu w artykule z 1974 r. „umiera duch artystycznej Łodzi” (s. 175), a już w innym artykule z 1995 r. „...łódzki ruch sztuki progresywnej […] ma się dobrze” i „ostatnio w MIEŚCIE coś się ruszyło” (s. 3). „Bardzo się ruszało” również w wywiadzie z 1989 r.

Do progresywności („nowej wrażliwości”) Robakowski zaliczył również modę ze Szkoły Plastycznej. Po przeczytaniu takiej konkluzji zemdlałby z wrażenia nie tylko Przyboś i Strzemiński, ale także wielu innych artystów przywołanych we wstępie do książki.

Mam nadzieję, ze w kolejnej antologii, która z pewnością niedługo powstanie J. Robakowski nie zapomni o mym artykule, który powstał jako reakcja na niektóre fragmenty jego książki, jak np. Na bezrybiu i rak ryba (ss. 135-138). Niezależny artysta, za jakiego uważa się Robakowski , oczywiście zapomniał zaznaczyć w swej publikacji, że po jego bezpardonowym ataku (który sam, o ironio, określa mianem „tekstu interwencyjnego”), odpowiedziałem mu w tym samym numerze „Obiegu” (1990, nr 10) artykułem Bezczelny komfort bycia.

Robakowski lubi walczyć, sam znajduje sobie przeciwników, zatracając inne, potencjalne ważniejsze, zagadnienia dla swej twórczości, która programowo wyzbyta jest wartości duchowych, koncentrując się na stronie medialnej i grze z widzem, opartej na manipulacji i cynizmie. Dlatego jego wielkość i czasami genialna wprost intuicja artystyczna zbyt często sąsiadują z małostkowością ocen, prostactwem wywodu i goryczą, które świadczą o znikomości i ograniczoności świata, który Robakowski od lat – na ile może – kreuje i w którym żyje.      

 Recenzja książki J. Robakowskiego Teksty interwencyjne 1970-1995, BWA Słupsk, 1995

wtorek, 17 marca 2009

"28 DNI" (kurator Agnieszka Kulazińska, CSW Łaźnia Gdańsk)




Byłem ciekawy wystawy poświęconej problemowi "28 dni" (cyklowi menstruacyjnemu), gdyż łatwo w tej tematyce popaść w banał i przejaskrawienie koncepcji, która jest ważna dla feministek, a może stać się trywialna dla przeciętnego odbiorcy.

Pisałem kiedyś o tym problemie w tekście o fotografii polskiej lat 90. ujmując ten aspekt jako "feminizm naiwny", przy okazji wymieniając związane z tym artystki i krytyczki sztuki. Od lat 90. poszukuję feminizmu prawdziwego. Czy taki istnieje? Według mnie tak, np. w twórczości Natalii LL od lat 80., a obecnie u Ewy Świdzińskiej, Anny Baumgart czy Magdy Samborskiej, która pokazała co prawda tylko jedną pracę na pokazie w Łaźni, ale jak wiele mówiącą, o ciele-pancerzu, jaki może ono tworzyć. Powstaje pytanie dla kogo jest on stworzony i przed kim broni? Artystka bardzo ciekawy efekt uzyskała dzięki plastrom antykoncepcyjnym, gdyż w przewrotny sposób zaistniała tu tradycja abstrakcji geometrycznej, która jest teraz martwa.

Wystawa Agnieszki Kulazińskiej jest udaną ekspozycją, na której możemy zobaczyć w niewielkiej przestrzeni kilkanaście ciekawych realizacji.

Zwrócił moją uwagę autobiograficzny film "Dzień w pigułce" Anki Leśniak (uwaga - pierwsza fotografia w tym wpisie, druga to oczywiście praca M. Samborskiej), która używa różnych narracji, ale wnikliwie wnika w opis przywoływanej sytuacji, np. martwoty wernisażu w Muzeum Sztuki. W jej twórczości, podobnie jak u innych feministek, mamy jednak problem z malarstwem, które nie poddaje się feministycznej retoryce i najczęściej wygląda sztucznie.

U Ewy Potockiej w realizacji "28 dni – ja, moja macica i kuchenka gazowa" przy trywializacji tekstu towarzyszącemu pokazowi i śmiesznym komentarzu, płynącym ze słuchawek (o antykościelnym wydźwięku), podobała mi się symulacyjna forma montaży fotograficznych, która w nietypowy sposób opisywała banalność codziennego życia w obliczu kuchenki gazowej.

Ale feminizm dobrze realizuje się także w pracach zespołowych, czy zainscenizowanych jako zespołowe przez kuratorkę pokazu, co widać było w pracach Jowity Żychniewicz, Iwony Demko i Anny Tomaszuk. Ze zdziwieniem przeczytałem w tekście Agnieszki Kulazińskiej, że dwie artystki odmówiły udziału w wystawie, traktując wystawę jako "antyfeministyczną"! Świadczy to, że w tym środowisku artystycznym panuje pomieszanie pojęć, gdyż trudno o bardziej feministyczny i dodatkowo na wysokim poziomie pokaz.

środa, 11 marca 2009

"Zwiadowca" kurator Marek Rogulski (CSW Łaźnia, Gdańsk, luty-kwiecień 2009)




Ekspozycja Marka Rogulskiego „Zwiadowca – projekt Poza Postmodernizm. Re: Re: rekonstrukcja”, pokazuje znanych  artystów, jak: Andrzej Dudek Dürer, Agata Michowska, Leszek Golec i Tatiana Czekalska, Marek Rogulski, Andrzej Miastkowski i Wspólnota Leeeżeć oraz mniej uznanych, jak rewelacja ekspozycji w Gdańsku Carmen Feliu, czy czołowi przedstawiciele młodego wideo Michał Brzeziński i Marek Zygmunt. Ten ostatni pokazał instalację interaktywną w formie labiryntu, rzadki jeszcze w Polsce rodzaj twórczości.

Wystawa, co rzadko się zdarza, weszła w kontakt, a nie tylko w relacje z architekturą starej łaźni. Najlepiej udało się to fotografii Carmen Feliu, wykorzystującej wodę i pęcherzyki powietrza. Praca dziwna i ciekawie inscenizowana, o kanibalistycznej i animistycznej strukturze człowieka. Bardzo dobrze prezentowały się fotografie - monumentalny autoportret Dudka-Dürera, jedne z przykładów obrazu cyfrowego z XXI wieku w Polsce, o "cyklopowym" obliczu. Bardzo dobrze prezentują się instalacje Egona Fietke (Wspólnota Leeeżeć), który tworzy archaiczne, trochę psychodeliczne światy komunikacji międzyplanetrownej, a przynajmniej wierzy, że może to uczynić. Przekonuje także film z pogranicza jawy i snu, o poetyckim obrazowaniu, zbliżonym do koncepcji Man Raya z lat 20. i kina onirycznego. Także kurator i artysta - Marek Rogulski pokazał kilka rzeźb, z których jedna nawiązująca formą do mamuta, posłużyła mu do wykonania ryzykowanego performance. Mamy tu kolejny przykład oryginalnej koncepcji nie tylko formalnej (performance i rzeźba), ale idei programu teoretycznego realizowanego od początku XXI wieku wyjścia "poza postmodernizm". Do refleksji buddyzmu nawiązuje od lat duet Czekalska/Golec, ale w zaprezentowanej rzeźbie nieokreślonego świętego ujawnili swe archeologiczne zainteresowania, które można by rozpatrywać w związku z koncepcją teoretyczną Jerzego Lewczyńskiego, choć oczywiście nie tylko.

Wystawa w Łaźni jest bardzo ciekawa i tak też zaaranżowana, choć sam projekt "poza postmodernizm" jest bardziej związany ze sferą koncepcyjno-teoretyczną, która nie bardzo mieści się w murach galerii.

P.S. Wczoraj ten post (wpis) czytało lub odwiedziło 77 osób, czyli zanotowałem rekord wirtualnych wizyt. Na wystawie w Gdańsku możemy obejrzeć także prace wideo o strukturalnym, a trochę konceptualnym przesłaniu, Polaka mieszkającego w Meksyku - Pawła Anaszkiewcza, które jednak mnie nie zachwyciły. Dlatego dopiero dziś, czyli 13.03 o nich wspominam.

poniedziałek, 9 marca 2009

Wystawa "Kopalnia", WBP w Poznaniu (05.03.09) oraz jubileusz Władka



Jednodniowa wyprawa do Poznania rozpoczęła się od spotkania w Starym Browarze, gdzie obejrzałem przestrzeń ekspozycyjną oraz nieudaną wystawę Zbigniewa Rybczyńskiego.

Nadmiernie wyeksponowano jego materiał szkicowy w postaci zapisów, rysunków, partytur muzycznych na niekorzyść filmów. Dlaczego nie sięgnięto do archiwum Szkoły Filmowej w Łodzi? Artysta musiał wykonywać nie tylko etiudy filmowe, ale także fotografie. Dlaczego w samym wideo wyeksponowano klip "Imagine", a nie "Tango" czy prace wykonane w ramach Warsztatu. Czy ten pierwszy reklamowy film jest najważniejszy w twórczości Rybczyńskiego? Jeśli tak sądzi kurator pokazu, to jest to błąd merytoryczny. 

Później odbyłem spotkanie z Maciejem Szymanowiczem w najważniejszej galerii fotografii w Polsce, czyli w galerii "pf". Rozmawialiśmy m.in. na temat przygotowywanej wystawy Eryka (1972-2008)..., o którym jeszcze nie raz napiszę, gdyż był wspaniałym człowiekiem. Przy okazji obejrzałem po raz kolejny wystawę Wojciecha Wilczyka "Niewinne oko nie istnieje", o której dyskutujemy na łamach "Obiegu" z Adamem Mazurem. Wojtek nie był jednak tego dnia zbyt rozmowny...

Następnie w towarzystwie Sławka Tobisa, który od lat "szlifuje" swój elementarny styl i jest na coraz lepszej drodze artystycznej, zjadłem obiad. Sławek wyrasta na ciekawego kontynuatora tradycji tzw. szkoły jeleniogórskiej, a szuka własnego"ja". Później w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej odbył się wernisaż wystawy Kolskiego Klubu Fotograficznego FAKT z Koła pt. "Kopalnia". Wśród wielu dobrych i poprawnych znalazłem trzy inne, moim zdaniem najciekawsze - Bogusława Biegowskiego, gdyż pokazujące "własne", zupełnie inne oblicze banalnego, a może obarczonego socjalistyczną retoryką tematu.

Była to także okazja do uczczenia jubileuszu 30-lecia pracy animatora i ciekawego twórcy "fotografii prowincjonalnej" Władysława Nielipińskiego, człowieka jakże skromnego i miłego zarazem. Przy okazji wertowania ostatniego numeru "Kwartalnika Fotografia", a potem katalogu Władka, uświadomiłem sobie, że uprawiona on ciekawą fotografię, zdecydowanie bardziej lepszą w wersji czarno-białej niż w kolorze. I jest to fotografia coraz bardziej świadoma swej materii, o czym informuje chociażby wywiad z katalogu. Na koniec odbyła się prezentacja mojej książki oraz dyskusja o niej z Dorotą Łuczak, która postawiła mi ciekawe i niełatwe pytania.

Wśród kilku znanych gości znalazł prof. Stefan Wojnecki, co mnie szczególnie uradowało, gdyż znamy się od 1985 roku. Ze spotkania w WBP oraz długiej dyskusji byłem zadowolony. A goście, chyba także byli zadowoleni, choć tego oczywiście nie mogę być pewien.