Nie ma już neoawangardy! Na marginesie pewnego manifestu

Neoawangarda "umarła" na Zachodzie w latach 70., w Polsce jej śmierć obwieszczali już na początku lat 80. m.in.Janusz Bogucki i Grzegorz Dziamski. Stefan Morwaski pisał o "złym samopoczuciu", ja zaś o jej kryzysie. Jej ostatnią redutą była Kultura Zrzuty, z czym zgadzał się np. Andrzej Kostołowski. Co mieliśmy potem? "Nową ekspresję", która była przekroczeniem neoawangardy wg koncepcji Achille B. Olivy, a zwłaszcza "sztukę krytyczną", która do absurdu podniosła jej niektóre postulaty, ale z pozycji instytucji, galerii, bądź ASP! Wcześniej awangarda i neoawangarda zawsze były poza instytucjami, poza eksperymentem Bauhausu czy Warsztatu Formy Filmowej, ale były to wyjątki.

Sprawa nieoczekiwanie odżyła po opublikowaniu "Manifestu neoawangardy" podpisanego przez: Agnieszkę Kurant, Oskara Dawickiego, Łukasza Rondudę, Janka Simona, Edwina Bendyka. Podpisali ten manifest zarówno artyści, którzy tworzą m.in. sztukę w oparciu o "ready-made", jak i teoretycy (Bendyk) oraz historycy zapatrzeni w osiągnięcia neoawangardy (Ronduda). Ale manifest neoawangardy powstał w instytucji, jaką jest CSW w Warszawie, która dodatkowo umożliwiła otwarcie wystawy na ten temat. Czy neoawangarda może rozwijać się w szacownej instytucji? Wątpię. Prawdziwa neoawangarda atakowałaby instytucjonalną sieć lub dążyła do jej demontażu w imię sprawiedliwości społeczno-rewolucyjnej.

Jeśli analizować ten nierewolucyjny manifest, to przypomina on dialektykę z okolic Bauhausu, kiedy pisano o "laboratorium form" i Fluxsusu. Przede wszystkim jest on bardzo konserwatywny, gdyż dopomina się jedynie o absolutną autonomię, nie obraża, nie walczy, nie atakuje. Nie jest to więc retoryka awangardy, co najwyżej jej ostatnie pogłosy lub próba poszukiwania innego modelu twórczości artystycznej, gdzie punktem wyjścia ma być sytuacja neoawangardy z lat 60-70. XX wieku. Nie widzę osobiście perspektyw rozwoju przed wyżej wymienionymi artystami, jeśli rozpatrywać ich działalność w kontekście neoawangardy i podpisanego manifestu.