Crême de la crême. Eksploracje modernizmu oraz początki postmodernizmu w wideo polskim od końca lat 80 XX wieku do 2009 roku (MS2 w Łodzi, 21.01.11, godz. 17.45)

Arti Grabowski, Oktoberfest, 2002

Tym razem zapraszam 21.01.2011 roku na wykład i pokaz polskiego wideo-artu do MS2 w Łodzi, gdzie zaprezentuję artystów i ich wideo, w tym przede wszystkim twórców intermedialnych, których cenię za.... O tym nie napiszę tym razem. Zainteresowanych odsyłam do swojego artykułu pt. O czym zapomniano w historii polskiego wideo (1983-2006), „Arteon” 2007, nr 5, w którym przedstawiłem poglądy na interesujący nas temat.

Adam Rzepecki i Grzegorz Zygier,

Every Dog has his day,1990

Moim zdaniem wideo Adama Rzepeckiego i Grzegorz Zygiera pt. Every Dog has his day,1990 należy do najważniejszych z lat 80. i 90., gdyż elementy dadaistycznej zabawy, poddano surrealistycznej i przede wszystkim konceptualnej narracji. Powstała bardzo ciekawa inscenizacja, mająca wiele wspólnego z koncepcją  "fotografii inscenizowanej".

Anna Orlikowska, Istota, 2004

Wideo jest formą sztuki wywodzącą się z tradycji filmu eksperymentalnego, mającą własną tradycję w postaci twórczości lat 70. i 80., oraz będącą także etapem pośrednim do sztuki interaktywnej, do której jak się wydaje należy przyszłość sztuki opartej na technologii. Oczywiście granice twórczości określanej mianem wideo są bardzo szerokie, dotyczą także performance, wchodzą w relacje z formułą dokumentalną, grafiką czy muzyką (wideoklip). 

Marek Zygmunt, Medytacje, 2001

Do pokazu, który odbył się w maju 2010 w innym wyborze, w Kinie Dvor w Ljubjlanie, jako Video Match ’10, wybranych zostało kilkunastu artystów, przede wszystkim absolwentów ASP w Łodzi, Poznaniu, Gdańsku i Krakowie. Ale pokaz ten ma także znaczenie alternatywne wobec monopolu, jaki w tym zakresie posiada WRO Art Center we Wrocławiu.

Wideo Wiktora Polaka pt. Blisko, 2008 w Centrum Pompidou, 03.12.10. (Bardzo duży sukces młodego i jednego z  najlepszych twórców wideo w Polsce w XXI wieku)

Mój wybór koncentruje się również na aspekcie medialnym dotyczącym problematyki modernizmu i postmodernizmu, jak też na warstwie ideowej, jaką prezentują pokazani artyści. Poszukuję twórców, którzy posiadają określoną świadomość w zakresie formy i warstwy filozoficznej. Zobaczymy prace w kilku formułach, w tym: body-artu, o estetyce rodem z Dalekiego Wschodu i w szczególnie modnej obecnie technice “found-footage”.

Leszek Żurek, Mantra, 2005

Anna Orlikowska, Film o robakach III, 2005

Mateusz Pęk, Backspace, 2008

Program pokazu w MS2 w Łodzi

Adam Rzepecki i Grzegorz Zygier,

Every Dog has his day,1990, 5' 3"

Witold Krymarys 
Wyścig / A Race, 1987, 4’ 30

Zygmunt Rytka 
Retransmisja / Retransmission, 1979-83, 15`

Wspólnota Leeeżeć,

Bielmo awangardy / Leucoma of Avant garde, 1996, 2` 14`

Prombłuny mechanizm kuszenia / Choptheglow of Mechanism of Temptation, 1999, 5` 12`


Alicja Żebrowska
Homus, 1994/2002, 4.34 
Tajemnica patrzy,  1995, 1.50

Anna Baumgart

Zima / Winter, 1997, 2' 30" 
Kolekcja przypadkowych epitafiów / The collection of accidental epitaphs 1998, 5

Anna Orlikowska

Istota / Being, , 2005, 2.11

Film o robakach III  / Film about Worms III, 2005, 0.49

Wiktor Polak

Nie można oddychać zającem / Can’t breathe a Hare, 3 min, 2007

Zabawka /A Toy, 3 min, 2007

Agnieszka Chojnacka

Krótka historia latania /A short history of flying, 2006, 4.55

Arti Grabowski

Oktoberfest, 2002, 4" 28`

Człowiek@pl / Man@pl, 2002, 28 sek

Piotr Wyrzykowski,

Atomic Love, 2002, , 5" 28`

Andrzej Kwietniewski, Teutonic Knights, 2002, 4'The people of Poland are going on, 2002, 1' 10"


Andrzej Dudek-Dürer
Mental Steps, 2003, 5` 

Marek Rogulski

Ćwiczenie łącza energetycznego / Lesson of Energetic Junction, 2006, 1`

Łączenie emanacji / Unique of Emanation, 2006, 1` 10`

Marek Zygmunt

Medytacje / Meditation, 2002, 8.53

Leszek Żurek

Mantra, 2005, 3` 48`

Powitanie / Welcome, 2007, 2`20

Mateusz Pęk

Life as a problem - machinima, 2009, 7.20

Arti Grabowski, Oktoberfest, 2002

Twórczość Katarzyny Kozyry nudzi mnie (Zachęta, Warszawa grudzień 2010)

W związku z tytułem tego wpisu nie będę analizował już dostateczne przeanalizowanej twórczości Katarzyny Kozyry z wystawy Casting (04.12 - 13.02.11), którą bombarduje się tzw. odbiorców sztuki w Polsce od blisko kilkunastu lat. Pamiętam tylko, że sama artystka nie ma za wiele do powiedzenia na temat swej profesji i wykonywanego zawodu. W wywiadzie pod znamiennym tytułem Z wiaderkami świńskim truchtem. Z Katarzyną Kozyrą rozmawia Artur Żmijewski na s. 187 w książce A. Żmijewskigo Drżące ciała (W-wa 2008) czytamy: "Piramida to jest Pomnik na Cześć Genialnej Przemiany Materii. Konia zżarły pieski i kotki, one znów zostały przerobione na mączkę, mączka na paszę dla świnek i kogutków. I myśmy to wszystko zjedli, jak nie tego konia, to innego. W tym sensie jest to genialne". Artystka żeruje na ułomności  i niedoskonałości ludzkiej, jaką jest jedzenie mięsa. Ale zapomina, że od tysiącleci istnieją całe społeczności na całym świecie "wyzwolone" od tego codziennego przymusu. I trzeba np. poczytać Jerzego Nowosielskiego, aby zrozumieć, że można mówić zupełnie innym językiem na ten temat drażliwy temat. Tylko trzeba do takiej postawy dojrzeć duchowo.

Nie jest tajemnicą, że Narodowa Galeria Sztuki Zachęta w Warszawie, podobnie jak BWA we Wrocławiu przeznaczyła na promocję jej twórczości setki tysięcy złotych! Problem ten próbował rozwikłać niedawno Jan Michalski z galerii Zderzak, ale w Zachęcie odmówiono mu podania konkretnych danych i wyasygnowanej kwoty na ten cel.

Czytałem w "Gazecie Wyborczej" na temat filmu fabularnego i castingu do niego (tak, Kozyra jest już gwiazdą!), jaki zamierza nakręcić artystka i o nieudanych rezultatach w podobnych przedsięwzięciach m.in. Wilhelma Sasnala, Piotra Uklańskiego. Jaki będzie poziom filmu Kozyry? Bardzo łatwo przewidzieć. Oczywiście artystka podejmuje ryzyko i ma do tego prawo, ale kto finansuje ten projekt? Oto jest pytanie? Dlaczego jest w Polsce kilku artystów pożerających  publiczne fundusze? Kto umożliwia taki naganny proceder?

Dlaczego prawie nikt, poza "Exitem", nie zauważył dużej wystawy Wojciecha Bruszewskiego (zmarłego w 2009 r.), która odbyła się w łódzkim OPS we wrześniu 2010?.  Gdzie są media, gdzie są krytycy sztuki? Bruszewski był jednym z najwybitniejszych artystów wideo i instalacji. I był to artysta autentyczny, który nie udawał, jak wielu na tzw. polskiej scenie artystycznej. Symulują, że coś wiedzą i krytycznie analizują stan świadomości społeczeństwa i samej twórczości artystycznej. To swoiste udawanie "bycia artystą" umożliwia miałka krytyka artystyczna, która nie ocenia, a przede wszystkim tylko opisuje. Niestety, ale tak jest!

Katarzyna Karczmarz, Autoportret w Pławnej, 2010

Katarzyna Karczmarz, Wojanów. 2007

Ale na szczęście są tez inni twórcy. Można się o tym przekonać czytając najnowszy magazyn "Exit", w którym pisałem o "prostej" fotografii  Katarzyny Karczmarz. Przy okazji polecam inny swój tekst o dużym festiwalu fotografii w Bratysławie na portalu o.pl, który jest dla mnie ciekawszy, choć organizowany z mniejszym rozmachem, niż polskie festiwale fotografii w Krakowie, w Łodzi czy w Warszawie. Zapowiadam już, że napiszę o najmłodszym pokoleniu rosyjskim, jakie tam poznałem. Jest bardzo interesujące i różni się od tego z Zachodniej Europy.

Nic nie wskazuje na zmiany na nudnej i nijakiej polskiej scenie artystycznej. Niestety!  Ale jest jeden aspekt pozytywny w tej sprawie. Zdecydowanie wolę oglądać i rozmyślać nad pracami Katarzyny Karczmarz, niż jej imienniczki Katarzyny Kozyry, artystki przereklamowej przez media i niestety instytucje sztuki, które są w kryzysie, nie tylko finansowym.

Święta - czas miłości i zadumy

Po co są święta? Poniżej zamieszczam  refleksję artysty, który ideowo jest mi bliski i wyjaśnia to precyzyjnie i dobitnie.

Bo miłość to esencja Bożego Narodzenia - gdy poświęcamy uwagę i czas rodzinie, przyjaciołom a nawet nieznajomym. Czy wiesz, jaki najlepszy prezent mógłbyś sprawić Solenizantowi dzisiejszego Święta? Znajdź czas na miłość. Ciesz się dekoracjami, pysznymi potrawami, prezentami, ale nie pozwól, aby to wszystko przyćmiło najważniejszą rzecz, która przetrwa Święta, przyszły rok i całe nasze życie - MIŁOŚĆ!

Wacław Ropiecki

Prezentowane poniżej zdjęcia poświadczają o własnej drodze twórczej i określonym stylu, który w dalszym ciągu jest podstawowym wyróżnikiem, tego co nazywamy artystycznością, mającej jednak wiele różnych oblicz i odcieni. Czy to pojęcie "sztuka" zmieniło się przez tysiąclecia? Oczywiście jest stale modyfikowane, ale tkwi w swym podstawowym określeniu od kilkudziesięciu tysięcy lat.

 Witold Krymrys

Z wielu życzeń/kartek zamieszczam te, które są ciekawe  zwłaszcza dla pojęcia fotografii, o niej głównie jest w końcu mój blog.

Stanisław Kulawiak

Grzegorz Jarmocewcz

Brygida i Ir Kulik

Leszek Żurek

Andrzej Różycki

 Reiner Riedler

Środkowoeuropejski Dom Fotografii w Bratysławie (fot. Šimon Kliman)

   Sylvia Francová  

 Josef Moucha, Belgrad, 1991

 Choinka, Teresa Gierzyńska

Świt, 22.12.10, godzina 7 rano, fot. Krzysztof Jurecki

Andrzej Dudek Dürer

"Homoformy" Magdaleny Jemielity. Dyplom z fotografii na ASP w Gdańsku (5)

Gdy pierwszy obejrzałem prace dyplomowe Magdaleny Jemielity miałem wątpliwości dotyczące powtarzalności formy, tak dobrze znanej z twórczości fotograficzno-filmowej surrealizmu, serigrafii Romana Cieślewicza i kilku jeszcze innych twórców, działających także obecnie.

  

Ale kiedy zajrzałem do "wnętrza" realizacji pani Magdaleny zobaczyłem, że osiągnęła ona równorzędną formę, za każdym razem sugerującą inny wymiar. Na przykład pierwsze zdjęcie (powyżej) przypomina mi o Man Rayu i jego Człowieku żabie - znanej surrealistycznej fotografii. Bardzo ciekawa jest druga realizacja, znajdująca się między rzeźbami Henry Moore'a a dokumentowaniem swej starości aż do końca swego życia przez Johna Coplansa! Bycie "pomiędzy" może okazać się bardzo twórcze nie tylko dla młodych artystów.

Trzecia praca jest tak naprawdę bliska obiektom surrealistycznym, zaczynając od Man Raya, a kończąc na kadrach z filmu Waleriana Borowczyka Dom. Wiele z tych prac zrealizowanych przez M. Jemielity wyrasta z zainteresowań filmem awangardowym, w jego animowanej odmianie. Stąd moje odwołanie do jednej sceny z filmu Borowczyka. Na ten temat autorka napisała pracę pt. Fotografia jako medium ekspresji w polskim filmie animowanym. Prace poniżej, o czym nie wie autorka, kontynuują dokonania z lat 90. Tomasza Komorowskiego z Łodzi, który po bardzo ciekawym początku, nie wytrwał przy tego typu surrealistycznych analizach. Zabrakło mu autentycznej idei, podtrzymującej dłuższe istnienie tych prac. Ten sam problem pojawi się w twórczości gdańskiej absolwentki ASP. 

Inna praca, pokazana poniżej, przywodzi na myśl erotyzm czy nawet sztukę feministyczną. W przyszłości, gdyby autorka chciała rozwijać ten cykl, należałoby skupić się na jednej formie i ją eksplorować. Chyba, że prace podporządkowane zostaną strukturze filmowej, wtedy różnorodność będzie ich siłą, wspomagającą medium filmowe czy wideo. Zobaczymy! 

Dyplom obroniony w Pracowni Fotografii Medialnej Witolda Węgrzyna.

"Plaża" Andrzeja Leśniewskiego. Dyplom z fotografii (ASP w Gdańsku, (4))

Czy tylko kobiety studiują na ASP? Oczywiście że nie, dowodem na męskość fotografii jest trochę kobiecy w nastroju dyplom Andrzeja Leśniewskiego, z aurą tajemniczości, intymności i skrytego erotyzmu, umiejętnie połączonych z krajobrazami natury za pomocą techniki montażu. Autor korzystał z aparatu cyfrowego, ale swoim wydrukom nadał charakter fotografii analogowej, sprowadzając jej walory do czerni i bieli i efektu tzw. ziarna. W ten sposób na całym świecie obraz cyfrowy próbuje anektować dawną estetykę i tradycję artystyczną. Czy to się może udać? Nie do końca. Nie wszystko można imitować! Nie każdy rodzaj fotografii "można przełożyć na cyfrę". Należny o tym prostym fakcie pamiętać.

W przypadku pracy teoretycznej A. Leśniewskiego Zdjęcia Oliviera Toscaniego w reklamie Benettona nastąpiło całkowite rozminięcie się pomiędzy zdjęciami absolwenta z gdańskiej ASP a przesłaniem ideowym słynnego włoskiego artysty, któremu Leśniewski zbyt zaufał. Według mnie np. nie powinno się stosować w reklamie wizerunków ludzi umierających, nawet jeśli wszystko jest w zgodzie z literą prawa. Prawo do godnej i intymnej śmierci powinien mieć każdy, także osoby niewierzące.  Ale w dzisiejszym bardzo pogmatwanym i nieludzkim świecie handluje się wszystkim, także obrazami śmierci!

Zdjęcia A. Leśniewskiego przypominają swym klimatem prace kilku artystów. Postrzegam w nich estetykę Edwarda Hartwiga, Staszka Wosia, Pawła Żaka, także archetypiczne kamienie rodem z niedocenianej twórczości Zygmunta Rytki. O czym są te fotografie? O kobiecie, która jednoczy się naturą i jest jej istotą. Temat romantyczny, ale jakże trudny do realizacji, gdyż łatwo stworzyć prace przesadnie "ładne". Są to także realizacje badające perspektywę widzenia obserwatora, który musi się zastanowić czy postrzegany kształt na pewno jest wyobrażeniem człowieka.

Dlaczego lubię te realizacje? Posiadają w sobie dużo  tajemnicy i nieokreśloności, przy wszystkim aspektach, jakie naszkicowałem. W sztuce zawsze chodziło i w dalszym ciągu chodzi o penetrowanie tajemniczy, i tym różni się od rozrywki i kultury popularnej.

Promotor dyplomu: st.wykł. Witold Węgrzyn
Praca wykonana w Pracowni Fotografii Medialnej

"Drobne wariacje na temat drobiu" Alicji Kondrackiej, dyplom z fotografii na ASP w Gdańsku (3)

W czym tkwi istota dobrego dyplomu z fotografii na wyższej uczelni artystycznej, np. ASP? Nie mam najmniejszych wątpliwości, że w odpowiednim przygotowaniu teoretycznym, które znajdzie swą materializację w pracy praktycznej. Tak na ASP w Gdańsku między 1997 a 2010 rokiem nauczano fotografii dzięki starszemu wykładowcy Witoldowi Węgrzynowi. Widziałem wiele świetnych dyplomów z pracowni prof. Grzegorza Przyborka, ale ich adepci znikają w mroku historii. Dlaczego? Może kiedyś o tym napiszę.

Przyjrzymy się kolejnemu dyplomowi Alicji Kondrackiej, który pod względem znajdowania (nie poszukiwania) nowej formy artystycznej był najciekawszy. Było to duże zaskoczenie, także dla mnie.  A. Kondracka jest także znaną na wybrzeżu modelką. Ten atut wykorzystała w swej pracy praktycznej, która była odwołaniem do body-artu, performancu i... fotografii reklamowej, której liderem i patronem duchowym jest Oliviero Toscani. Jedna z prac Kondrackiej przedstawiała "naszyjnik" wykonany z kurzego serca, celowo skontrastowany z kobiecymi piersiami. Ułudne piękno i realne piękno skrycie ze sobą rywalizowały w surrealistycznym stylu, opierającym się na zderzaniu dwóch form cielesności! Była to jednak trudna praca do zaakceptowania przez mój wewnętrzny "aparat moralny", gdyż generalnie jestem przeciwnikiem korzystania z tzw. mięsności" twórczości, propagowanej m.in. przez akcjonistów wiedeńskich, a w Polsce w latach 80. i 90. Grzegorza Klamana i Jadwigę Sawicką.

Autorka posłużyła się skórą  drobiu, z której modelowała rękawiczki, maskę na twarzy, eleganckie buty, etc. Trzeba mieć w sobie dużo odwagi i przekonania, aby wykonać takie realizacje i nadać im odpowiednią estetyczną formą. A. Kondrackiej udało się do znakomicie. Niektórzy pytali, jakie prace artystka wykona w przyszłości, gdyż te były już bardzo transgresyjne.

Proszę spojrzeć na wieniec/kapelusz, tak naprawdę upiorny w swym przesłaniu, a jednak piękny. Wyraża on najnowsze tendencje zacierające dawne  dystynkcje pomiędzy "pięknem" i "dobrem", przesuwając znaczenia w innym kierunku, związanym ze złem czy ukrytą brzydotą.  Jest to proces widoczny w całej kulturze wizualnej od końca XX wieku do teraz, aby wymienić tylko zdjęcia: Andresa Serrano czy Roberta  Mapplethorpe'a.

A. Kondracka napisała bardzo ciekawą pracę teoretyczną pt. Fotografia - lekarstwo, narkotyk czy trucizna? Analiza twórczości Diane Arbus, w której stwierdziła m.in.: "Najczęściej można się spotkać z poglądem, że śmierć Arbus była efektem przegranej walki z samym sobą. Czy oby na pewno? Pojawiły się opinie, że to właśnie samobójstwo nadało sens twórczości, ale również i życiu artystki." (s. 13).

Promotorami tego niezwykłego dyplomu byli: st.wykł. W.Węgrzyn i dr hab. J. Okrassa. Czy będzie to najlepszy dyplom z fotografii w roku 2010 w Polsce? Oczywiście jeśli odbędzie się taki konkurs, który przygotuje Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu i ten dyplom zostanie do niego zgłoszony. Pani Alicjo, proszę startować! Warto.

 Obrona

Paulina Terendy "Autoportrety - konfabulacje", dyplom z fotografii na ASP w Gdańsku (2)

Drugi z prezentowanych przez mnie dyplomów - Pauliny Terendy - obroniony został na ASP w Gdańsku, 12.12.2010, w Pracowni Fotografii Medialnej Witolda Węgrzyna.

Paulina Terendy podjęła popularny w fotografii, a także w takich tendencjach jak performance, body-art  fakt przywdziewania "maski", zmiany swej osobowości, także płci na rzecz transseksulaności, określanej teraz mianem "queer". Sfotografowała siebie w różnych nierealnych sytuacjach, które jednak mogły się w dalszej perspektywie czasowej (i życiowej) zdarzyć, jak to opowiedziała na obronie dyplomu licencjackiego autorka. W rezultacie powstały bardzo ciekawe inscenizacje, o charakterze "nowego dokumentu", świadomie tylko zrealizowane w czerni i bieli. Autorka operowała w nich grą aktorską, przywdziewała określone maski, tworząc kolejne plany o niespełnionym życiu i polskiej rzeczywistości.

W swej pracy teoretycznej napisanej pod moim kierunkiem pt. Maski, poszukiwania innej tożsamości autorka stwierdziła (s. 30): "Im częściej zakładana jest maska, im więcej charakterów ujawnia,  tym bardziej możemy określić o co tak naprawdę postuluje artysta: czasem jest to napiętnowanie różnego rodzaju dyskryminacji (kobiet: Sherman, Cahun; transseksualnej: Cahun, Osika), czasem jest to batalia o normalny sposób traktowania (bez względu na kalectwo - Toulouse-Lautrec). Inni artyści, okazuje się, byli czy są uzależnieni od fotografowania siebie, co dawało im (i daje) poczucie bezpieczeństwa, zrozumienia rzeczywistości i świata (Witkacy, Pepe).

Na temat obronionej pracy autorka napisała do mnie 13.12.10: "Z perspektywy czasu (bo w końcu minął już 1 dzień :) muszę przyznać, że kilka rzeczy w swoim dyplomie zmieniłabym i nie jestem w pełni z niego zadowolona :( . Myślałam wcześniej o pełnych cyklach tematycznych, by jedną odsłonę pokazać w kilku zdjęciach i stworzyć z tego fabułę, albo przynajmniej dłuższą historię, no cóż, popracuję na tym w przyszłości [...]."  To dobrze świadczy o P. Terendy, gdyż z dystansu potrafi spojrzeć na swoją niewielką ekspozycję, którą można było pokazać w inny sposób. Ale i tak była to bardzo ciekawa realizacja.

W ten sposób zainteresowania historią fotografii spełniły się we własnym wyimaginowanym, choć częściowo realnym życiu. Sprzeczność? Być może, ale na tym też polega działalność artystyczna.