Eryk Zjeżdżałka – życie i twórczość – 14 października 2018, Września

Eryk Zjeżdżałka, z serii Sfera buforowa, 2007

14.10 we Wrześni w Muzeum Regionalnym o godz. 18 odbędzie się wernisaż wystawy poświęconej twórczości Eryka (Ireneusza) Zjeżdżałki. Ekspozycję przygotowali jego żona Anna i Waldek Śliwczyński, w jednej osobie kumpel i szef Eryka sprzed kilkunastu lat. Odbędzie się mój wykład oraz wcześniej  będzie miała miejsce premiera filmu o Eryku, którego twórcą jest Waldek, prowadzący znany blog. Zresztą, z blogami fotograficznymi robi się krucho. Jest ich bardzo wiele, ale dla fotografii niewiele z nich wynika.

Minęło 10 lat od jego przedwczesnej śmierci. Do końca życia zapamiętam poranny sms od Macieja Szymanowicza, który został mnie w drodze na Lubelszczyznę. Nie mogłem się z tym pogodzić, długo... Czas goi jednak rany, pozostają wspomnienia, istnieją w dużej ilości jego prace. Pozostaje otwarte pytanie o jego dorobek artystyczny oraz jego znaczenie w fotografii polskiej z XXI wieku. O jego twórczości, którą cenię za autentyzm, pisałem wielokrotnie. O tym, że Eryk miał interesującą teorię fotografii warto przeczytać w mojej książce Poszukiwanie sensu fotografii. Rozmowy o sztuce (2008).

Właśnie odbędzie kolejny Wielkopolski Festiwal Fotografii. I jest to bardzo ważna inicjatywa dla poznania najnowszej fotografii polskiej, choć bagatelizowana przez tzw. media

Szukam zdjęć z Erykiem, sprawdzam maile. Niewiele odnajduje, chyba jeszcze nie czas. Ale są też mini ślady, np. mail z 26.03.2008. [zamieszczam w wersji oryginalnej].

Dla zrozumienia i oceny twórczości Eryka najważniejszy jest katalog Ireneusz Zjeżdżałka. Fotografie, Września 2009, ss. 192. pod red. M. Szymanowicza

Ten katalog bardzo polecam

P.s. Tytuł tego posta pochodzi oczywiście z bloga Waldka Śliwczyńskiego. Wyraża on to, co najważniejsze. Dlatego się nim posłużyłem. 

Mini wywiad z Anną Orlikowską (2007)

Napisałem w sierpniu 2018 do swej dawnej studentki, a obecnie wykładowcy na Akademii Sztuki w Szczecinie. Nie otrzymałem odpowiedzi, podobnie jak na mail sprzed lat jedenastu... Na stronie www artystki, która zaraz potem zniknęła(?),  nie znalazłem żadnej informacji, że od 2007 pokazywałem jej prace na licznych przeglądach wideo w Polsce i za granicą. Opublikowałem jeden tekst, a w kilku innych, w kontekście fotografii i wideo, także o niej pisałem. jest bardzo bardzo ważną artystką, wychowaną w dwóch pracowniach ASP: Konrada Kuzyszyna i Grzegorza Przyborka. Swoją sztukę łączyła zwłaszcza z tym pierwszym. Jej twórczość trafiła m.in. do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. To był bardzo trafny wybór. Czekamy na nowe prace, wystawy, o których można będzie cos interesującego napisać, w przeciwieństwie do wrocławskiej wystawy Widmo Brockenu, o której tylko wspomnę, że szkoda mego czasu, aby udowodnić jej miałkość. Dodam tylko, ze nie było na niej  np.fotografii: Wojtka Zawadzkiego, Andrzeja Lecha, Bogdana Konopki i wielu, wielu innych.

Anna Orlikowska, Terminal game, 2007, wideo

Mój krótki tekst o A. Orlikowskiej z "Exitu" 2006, nr 1. Chyba pierwszy, jaki poświecono tej ważnej artystce, ważnej na scenie nie tylko łódzkiej czy obecnie szczecińskiej, ale polskiej.

Krzysztof Jurecki
The Best

Wśród artystów polskich urodzonych w latach 70. - zajmujących się fotografią - zarysowały się dwie postawy: powrót do różnorodnego w formie fotograficznego dokumentu oraz inscenizowanie, które w dalszym ciągu ma odniesienia do historii sztuki

Te dwie teoretycznie sprzeczne tendencje łączy w swej twórczości fotograficznej i filmowej od 2003 roku Anna Orlikowska. Choć nie wykonała wielu prac, to mogą one znaleźć się w historii polskiej sztuki medialnej, gdyż są bardzo przekonywującymi realizacjami. Autorka porusza w nich własne problemy egzystencje, odnoszące się także do rozumienia modelu sztuki dawnej, która podobnie, jak w twórczości Jeffa Walla, służy do diagnozowania życia w aspekcie historii i jej mitów. Jej wizja wyrasta z inscenizowanej twórczości, przede wszystkim, Konrada Kuzyszyna, który ujawnia dualizm ludzkiej egzystencji – wymiar biologiczny i sakralny zarazem. Podobnie czyni Orlikowska – podkreśla marność i zwierzęcość bytu (Film o robakach I.II,III), codzienne problemy życiowe, ale mówi także o potrzebie sakralizacji życia (Kyrie angelicum). Nie jest to twórczość feministyczna, gdyż odnosi się, zarówno do wątków autobiograficznych, jak i do religijnych własnej rodziny, przedstawiając w Dans makabre pesymistyczny, choć w subtelnym kolorze, obraz szarego życia. Bardzo interesująca twórczość filmowa Orlikowskiej należy do nurtu intermedialnego. Artystka podejmuje w niej podobne problemy jak w fotografii. Tworzy także instalacje, czego najlepszym przykładem jest praca zaprezentowana na Biennale of Łódź w 2004, moim zdaniem najciekawsza na całej imprezie, a następnie filmuje je (Wczesne doświadczenie). Sztuka Orlikowskiej nie ma nic wspólnego z poglądami i doświadczeniami Władysława Strzemińskiego, choć pokazanie jej pracy Autoportret na wystawie Powidoki (Muzeum Sztuki 2005/06), potwierdziło wielki talent tej artystki.

Anna Orlikowska, Kyrie Angelicum, 2006, wideo, 4 min. 1 sek.

Mini wywiad z Anną Orlikowską (nieopublikowany) wrzesień 2007. Pierwotnie przeznaczony był do książki Poszukiwanie sensu fotografii. Rozmowy o sztuce, ale okazał się zbyt krótki.

K.J.: Jak wspomina pani studia na ASP w Łodzi? Czy przygotują one w sensie artystycznym i zawodowym?

A.O.:Studia wspominam dobrze, jako czas spędzony na poznawaniu różnych możliwości twórczych, spotkania nowych ludzi, jak również zabawy. Moim zdaniem, żadna szkoła nie może stworzyć artysty, może co najwyżej pokazać drogę, podpowiedzieć, jak również czasem w paradoksalny sposób, ukształtować postawę artystyczna wynikającą z negacji i buntu wobec akademizmowi i temu, co się dzieje na ASP. Wszystko zależy od człowieka i jego jednostkowego podejścia.

Czy są jakieś problemy w sztuce – dawnej i współczesnej albo artyści, którzy są pani bliscy, do których chce pani się odwołać czy nawiązać?

Mysle ze w sztuce najbardziej mnie interesuje czlowiek w szeroko pojetym tego slowa znaczeniu. Czesto moje prace odnosza sie do ludzkiej psychiki, sfery emocjalnej, natury ludzkiej, kultury I cliches z nia zwiazanych, cywilizacji ( a w zwiazku z tym I sztuki), ktore rowniez tworzy czlowiek.

Co zastanawia a może fascynuje panią w sztuce? Myślę o przemianie pani twórczości od prac dyplomowych (antyreklamowe w wyrazie) do obecnej fazy twórczości w zakresie filmu, co moglilismy zobaczyć na wystawie w Galerii Bałuckiej?

Moje prace dyplomowe powstały w pracowni Fotografii Użytkowej [G. Przyborka], czyli takiej, która uczy pracy w studio fotograficznym i przygotowuje miedzy innymi do zawodu fotografa reklamowego. Prace dyplomowe, czyli w pewnym stopniu szkolne, w pewien sposób były pretekstem do wykorzystania możliwości studyjnych, oraz ironicznej gry z fotografia reklamowa (która studiowałam), jej językiem wyrazu. Ponieważ w sztuce interesują mnie zupełnie inne problemy niż krytyka reklamy, po zakończeniu szkoły naturalnie zaczęłam robić zupełnie inne prace, mniej oczywiste i krytyczne.

Co daje Pani fotografia, co umożliwia wideo, a co instalacja?

Większą swobodę działań twórczych.

Co w sztuce jest istotne – stawianie pytań (Robaki), szukanie stanów symbolicznych, krytyka świata konsumpcji i polityki?

Myślę, że to dobrze, ze sztuka jest tak rożna i zajmuje się wieloma problemami - każdy z nich jest jednakowo ważny - wszystkie w pewien sposób odnoszą się do świata, w którym żyjemy oraz człowieka.

Jakich problemów dotyczy najbardziej znana Pani seria fotografii, w której widzimy osobę przebraną za krowę, precyzując która ma głowę krowy?

Sama maska krowy ma już wiele znaczeń symbolicznych, tytuł „taniec śmierci” z kolei sugeruje jeszcze inna problematykę. Dla mnie ta praca dotyka problemu identyfikacji, ale cieszy mnie jej wielopłaszczyznowość.

Które swoje krótkie filmy ceni pani najbardziej? Poruszają one różne problemy od performance, autoportretu, do wyzwolenia religijnego? Jaki będzie kierunek przemian?

Raczej nie wartościuję i klasyfikuje prac, które już zrobiłam, bardziej interesują mnie nowe projekty nad którymi dopiero pracuję, które mogą wnieść cos nowego do mojej sztuki. Oczywiście jest też tak, ze jedna ze starszych prac bardziej mi się podoba, inna mniej, identyfikuje się z nimi na różnych poziomach, ale wynika to z tego, iż moja postawa twórcza cały czas ewoluuje.

Co dało prestiżowe stypendium fundowane przez Deutsche Bank w Berlinie? Jak spostrzega pani tą scenę artystyczną?

Wyjechałam na pół roku do Berlina, gdzie z perspektywy nowego miejsca mogłam nabrać dystansu, do tego co robię. Przez ten czas poznałam też zupełnie inne środowisko artystyczne, mogłam przekonać się jak funkcjonuje „profesjonalny” rynek sztuki - myślę że jest to cenne doświadczenie, z jednej strony motywujące do działań, twórczego rozwijania się, szukania własnego jerzyka, z drugiej demitologizujące trochę postać artysty i samej sztuki.

Anna Orlikowska, Autoportret, 2006, wideo

Mail od artystki (2007)
[Data: 18 września 2007 12:13]
Witam,

Przesylam fotografie, 7 z jednej mozna zrezygnowac- moze Pan wybrac z ktorej, plus portret,

Opis fotografii:

0- Film o robakach II, 1 min, DVD, 2004
1- Endless loop, 15 min, DVD, 2007
2. Terminal Game, 17 min, DVD, 2007
3- Dance Macabre, d-print, 100 x 270 cm, 2004
4- Cisza, d-print, 60 x 90 cm, 2007
5- Closed circuit, aranzacja przestrzenna, rurki miedziane, 2006
6- Martwa natura, fotografia w lightboxie, 70x 110 cm, 2006


Fotografie przesle po 2 w kolejnych majlach,
i odpowiedzi,

Pozdrawiam,
Ania

Kilka słów o Jacku Kryszkowskim i "frakcji stołu"

"Tango Ortodoksyjne", 1985, wyd. J. Kryszkowskiego

W ostatnich latach odżyło zainteresowanie nie tylko Kulturą Zrzuty, Łodzią Kaliską, ale także życiem, poglądami i osobowością Jacka Kryszkowskiego. Wyrasta on na jedną z najważniejszych, dodajmy tragicznych postaci sztuki niezależnej lat 80. Gdzie sytuować jego skrajnie anarchistyczną postawę? W tradycji niemieckiego dadaizmu (Johannes Baader, Johannes Baargeld), nieustającego karnawału i przygodności życia (Witkacy, Jaroslav Hašek ), tradycji kontrkultury (Andrzej Partum, Anastazy Wiśniewski). 

Odrzucił wszelkie artystyczne formy ekspresji artystycznej, podobnie jak sztukę, w końcu także neoawangardową. Ostatecznie skłócił się ze wszystkimi, czyli uczestnikami Kultury Zrzuty, tworząc tzw. "frakcję stołu", do której należeli m.in. Makary i Zofia. Był bardzo dobrze przygotowany do rozmów i dysput teoretycznych, ale zbyt często spożywany alkohol, szkodził nie tylko spotkaniom, ale powodował spięcia, konflikty czy bójki. Grawitowało to między życiem artystycznym a lumpiarstwem, jak np. przy okazji otwarcia wystawy Lochy Manhattanu i imprezie w Galerii Wschodniej.

Ale pozostaną przede wszystkim jego błyskotliwe teksty, parodiujące postawy artystyczne i szokujące wyjścia z matni produkcji dzieł artystycznych oraz nieliczne prace, wpisujące się w prace tworzone przez Łodzi Kaliską, która mimo wszystko była mu najbliższa, przede wszystkim: Adam Rzepecki, jako artysta radykalny i Makary, jako kompan, u którego nawet mieszkał kilka miesięcy w końcu lat 80.

Jacek Kryszkowski,  Tylko wszędzie tam gdzie jestem JACEK KRYSZKOWSKI, ok. 1983, opis i syg, na odwrociu, 7,5 x 10,5 cm, fot. żelatynowo-srebrowa

Jacek Kryszkowski,  Bez tytułu,  ok. 1986,  17,5 x 12,5 cm, fot. żelatynowo-srebrowa

zaproszenie na "spotkanie z dzikimi", 1985

Nie jest prawdą, jak napisał Domini Kuryłek, w tekście Nihilizm Jacka Kryszkowskiego, że "chronił swe działania przed krytykami i historykami sztuki". Powiem, że było wprost przeciwnie, oczywiście do pewnego momentu, kiedy antyartysta działał i bardzo często pojawiał się na wystawach i tzw. zdarzeniach artystycznych. Pojawiał się, aby zamanifestować swoją odrębność a nawet pogardą dla tzw. środowiska, bez którego nie potrafił istnieć. Poza nim był nikim, na tym tym polegał paradoks antystatów i tych, którzy pragnęli zniszczyć sztukę lub żyć na jej dalekich rubieżach. Utopii nie można rozwinąć jako trwałej formuły, ona może trwać, ale krótko.

zaproszenie do Teofilowa, 1990

Przypominam sobie Jacka i patrzę na niego jako przede wszystkim postać tragiczną, która swą bezkompromisowością wpłynęła na takie osobowości, jak: Jerzy Truszkowski, Zbigniew Libera. Sprawnie manipulował ludźmi. pamietam jak przy pomocy ćwiartki wódki potrafił np. unicestwić spotkanie poświęcone przygotowywanej książce w pracowni Marka Janiaka na Politechnice (1988). Był prawdziwym prestidigitatorem sztuki.

Co ja robię w czerwcu 2018?

Selfie z husarią na Wawelu, 17.06.18, ok. 18 godz., 27 C

1. Odpoczywam...., to oczywiście banał, ale dlaczego wypoczywam? 18.06.18 na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie obroniłem doktorat z za kresu historii sztuki. Dysertację pt. Kontynuatorzy tradycji Wielkiej Awangardy w fotografii polskiej  w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Pogranicza malarstwa, grafiki i filmu eksperymentalnego  pisałem przez wiele lat u dr hab Marii Hussakowskiej. Pracę, która liczy 309 s. po  uwzględnieniu niektórych uwag dwóch recenzentów: prof. Grzegorza Sztabińskiego i prof. Tomasza Gryglewicza, będę chciał ją opublikować w formie książki. Prowadzę na ten temat rozmowy i korzystam z pomocy dr Doroty Łuczak.

Selfie z Leninem i Marksem, 2018

2. Częściowo oglądałem wystawy związane z szesnastym Miesiącem Fotografii w Krakowie (Bunkier Sztuki, MOCAK i Pauza). Podobała mi się tylko ekspozycja Michała Łuczaka Wydobycie, ale bardzo rozczarował pokaz w Bunkrze Sztuki (zwłaszcza Agnieszka Rayss). Piętro wyżej  w Bunkrze Sztuki zobaczyłem ciekawą propozycję dotyczącą najnowszej sztuki z Krakowa (kurator Marta Lisok), która jest efemeryczna, płynna, poniekąd wyzwolona z abstrakcji i minimal-artu. Ale czy uda się z tego artystycznego ruchu stworzyć trwalszą tendencję? Wątpię.... Na na dole w tej samej instytucji obejrzałem, ale nie wiem co? Poprzewracane kartony i inne akcesoria. I to też była ekspozycja, ale nie wiem, podobnie jak np. dr Anna Andrzejewska czy Krzysztof Ligęza, czego dotyczyła. Takie "popisy" nie przynoszą chluby, podobno czołowej galerii w Polsce.

 Michał Łuczak, Wydobycie, 2017-18

3. Czy istnieje niezależna kultura w Łodzi i kto ją reprezentuje? Na pewno częściowo, ale tylko częściowo Galeria Wschodnia, która korzysta z dotacji miasta i MKiDN. Oczywiście Galeria Wschodnia kontynuuje swoje dokonania i np. w lutym odbył się tam świetny, dodatkowo jubileuszowy, performance Pawła Kwaśniewskiego, który pamietam dotyczył zacierania granic percepcji i powtarzalności zjawisk historycznych, np. w Łodzi czy w Polsce, ale czynił to w sposób, jak z niematerialnej literatury Bruno Schulza czy z uduchowionego Teatru Tadeusza Kantora Cricot 2. Wracając do kwestii kultury niezależnej, reprezentuje ją od kilku lat w Łodzi przede wszystkim "Krytyka Literacka" Tomka Sobieraja, ukazująca się bez żadnego dofinansowania miejskiego czy państwowego. Jest to, moim zdaniem, podstawowy wyróżnik "niezależności", drugim jest określona zawartość ideowa (np. najnowsza poezja rosyjska), której nie znajdziemy w oficjalnych czasopismach i portalach.

Niematerialny performance Pawła Kwaśniewskiego, 2018, fot. K.Jurecki

p.s. zdjęcie wspominkowe z Sopotu, z PGS, po otwarciu wystawy Łodzi Kaliskiej. Oj, działo się ,działo. Uwaga po wejściu ustawy RODO na Blogerze nie można dodawać już komentarzy, nie wiem dlaczego, ale tak jest. To kolejne ograniczenie dotychczasowej wolności, szkoda.

K. Jurecki i Marek Zygmunt, styczeń 2005, fot. M. Hueckel

Co dał nam kolejny XXI konkurs Cyberfoto? (Częstochowa, ROK, 27.04-25.05.2018)

Powtarzam to wielokrotnie, powtórzę więc jeszcze raz. Jeśli okaże się za lat kilka, że takie nagrodzone na Cyberfoto osobowości, jak w ostatnich latach np.: Patrycja Pawęzowska, Marzena Kolarz, Judyta Bernaś, Magdalena Samborska, Jacek Szczerbaniewicz, Paulina Stasik, Halina Marduła tworzą ważne prace i zostały zauważone one m.in. w Częstochowie, to konkurs jest ważny. Jeśli uda się, co widoczne bedzie z większej perspektywy czasowej, ujawnić nowe postaci i estetyki obrazowania, to Cyberfoto zapisze się w annałach historii fotografii. Fotografia cyfrowa posiada swoją specyfikę i przynajmniej kilka, jeśli nie kilkanaście zauważalnych sposobów obrazowania.

W tym zauważyliśmy kolejne młode talenty z ASP Krakowie - Matyldę Awdziejczyk, Adriana Wolańczyka i Natalie Kubielę, z pracowni dr hab Lecha Polcyna, który naszym zdaniem od wielu lat, wykonuje bardzo dobrą pracę. Jej owoce widać na naszym konkursie.

Pomysłodawcą i komisarzem konkursu od samego początku, czyli 1997 roku jest Sławomir Jodłowski, który 2002 roku zaprosił mnie do współpracy.

Nagrodzone prace

Moim zdaniem to wybitny cykl, który powinien być pokazany na dużej wystawie monograficznej, np. w Muzeum Śląskim w Katowicach. W 2015 był pokazywany w Wozowni w Toruniu

Jeśli ktoś ma ochotę przeczytać mój wstęp do katalogu pt. Różnorodność obrazowania, to znajduje się on na stronie ZPAF-u. W moim tekście nie napisałem o innych ciekawych pracach, m.in: Aleksandry Tropisz, Piotra Węcławskiego oraz najnowszych talentach ze Śląska, jak Krzysztof Szlapa i Łukasz Cyrus. Ale czy ich naprawdę interesuje cyfrowe obrazowanie?

Wyróżnione prace

Jacek Szczerbaniewicz zasługuje na wystawę monograficzną dotycząca obrazowania cyfrowego w Muzeum Karkonoskim lub w BWA w Jeleniej Górze. 

Wyróżnienia honorowe

Bardzo ciekawy i nietypowy efekt finalny pracy sugerującej trzeci wymiar, artystki ukrywającej się pod pseudonimem MagWojtArt.

Nazwisko Marzeny Kolarz proszę zapamiętać. Potrafi, jak mało kto, dotrzeć do istoty, w której ważny jest autentyzm "tego, co było naprawdę". Jest jedną z najważniejszych osób na mapie  najnowszej fotografii. Piszę te słowa z pełną odpowiedzialnością....

zaproszenie

Moment po wręczeniu nagród

Rozmawiamy...

Mówię do Tv Katowice, fot. Grażyna Maria

Mój wykład o historii fotomontażu

Zawsze ważna jest publiczność. Przed wykładem

P.s. I na koniec gratulacje dla Patrycji Pawęzowskiej, która w dniu naszego wernisażu na ASP w Katowicach obroniła doktorat z fotografii. Jest ona poniekąd "dzieckiem" Cyberfoto, dlatego cieszymy się wszyscy. Życzymy dalszych sukcesów i rozwoju artystycznego w kolejnych latach.

Dwa listy Zygmunta Rytki (1987 i 1988) do Krzysztofa Jureckiego (archiwum)

Zygmunt Rytka, I co teraz?, 02.05.1998 

Właśnie, co teraz? Trzeba zadawać sobie to proste/fundamentalne pytanie praktycznie codziennie, ale w tym przypadku jest to szczególne, gdyż sztuka Zygmunta Rytki czeka na swoje ujawnienie i właściwą interpretację. 

Zygmunt Rytka (1947-2018) był wybitnym artystą. Moim zdaniem należy do najważniejszych w polskiej fotografii XX i początku XXI wieku,  W ub. roku obchodziliśmy Rok Awangardy. Była to świetna okazja do przypomnienia jego całej twórczości. Takiej szansy nie wykorzystało Muzeum Sztuki w Łodzi, prezentując jego  mini wystawę z okazji przyznania nagrody im. Katarzyny Kobro za rok 2011, o czym pisałem w tekście Nagroda im. Katarzyny Kobro dla Zygmunta Rytki i wynikające stąd nieporozumienia.

Dlaczego bardzo wysoko oceniam status jego dokonań artystycznych? Nie był przywiązany do żadnych reguł, zobowiązań, poruszał się, jak Mikołaj Smoczyński po polach i obrzeżach kierunków modernistycznych. Potrafił spojrzeń na swoją znikomość i podnieść do rangi artystycznej wodę, kamienie, kreślone linie i cyfry. Stworzył z nich podwaliny swej świadomości, na której podstawie zbudował bardzo konsekwentną w materializacji sztukę, pokazującą w metodyczny sposób, jak nietrwałe jest wszystko, wraz z naszym ciałem. Przemija wszystko, zostają okruchy pamięci...

Artyście należy się monograficzna wystawa i duża publikacja pokazująca jego znaczenie w polskiej sztuce neoawangardowej i w kontekście europejskiego modernizmu artystycznego.

list z 29.07.1987

list z 23.08.87

Otwarcie wystawy Z. Rytki w MS w Łodzi. Przemawia wicedyrektor Jacek Ojrzyński, fot. M.Jurecka

list 04.01.1988

Wystawa Z. Rytki, BWA, Zielona Góra, 06.02.2001, fot. Z. Rytka

K. Jurecki i Z. Rytka, 2001, Podkowa Leśna, fot. B. Biskupska

P.S. (28.04.18) Zyga często jest w moich myślach. Przypominam sobie wernisaże w Galerii Wschodniej, spotkania w Warszawie, jego ślub w Muzeum Artystów na ul. Tylnej, wystawę w Muzeum Sztuki i nasze ostatnie rozmowy telefoniczne. Szczególnie mile wspominam wspólne pisanie tekstu, wraz z Krzysztofem Cichoszem, do wystawy pt. Żywioły w 1998 roku, świetnej ekspozycji zresztą. Pomagało nam trochę piwo, bo mieliśmy kłopot ze zdefiniowaniem określenia Pascala. Ale w końcu się udało i ślad tego pozostał w katalogu.

Nasza, jakże istotna dla mnie, rozmowa o fotografii i wideo, w: K. Jurecki i K. Makowski, Słowo o fotografii, Łódź 2003

Ostania płyta DVD, z dokumentacją z wystawy w CSW Warszawa, 2011

Ostatni list z Sokołowska

Z. Rytka,  Przestrzeń neuronowo-optyczna, 1994(1998), 13 x 18 cm

Z. Rytka, z cyklu Żywioły, 1997

Ogień, który ochrania.... To były trzy a nie dwa listy. Jeden z nich powstał w wyniku "zacięcia w korespondencji (okres wakacji)."

Mój program dla Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi na lata (2018-2020)

Okolice Nowego Centrum Łodzi. Projekt pokazany w 2018. To jest autentyczna "potęga Łodzi". Kto wierzy, że będzie zrealizowany? Ja nie mam złudzeń....

Nieszczęściem polskiego życia polityczno-kulturalnego jest ustawianie konkursów na różne stanowiska, od przetargów na drogi, poprzez delegatury NIK, do dyrektorów w domach kultury czy galeriach i oczywiście muzeach. Dlaczego tak się dzieje? Brakuje skutecznych mechanizmów, które uniemożliwiałyby taką naganną praktykę. Nie ma też wolnych mediów oraz środowisk twórczych (związki artystyczne, stowarzyszenia),  które krytykowałyby podejrzane poczynania władzy. Efektem tego jest uwiąd autentycznego życia artystycznego, kryzys polityki neoliberalnej, niedostatek nowej. 

Przedstawiam program, który nie będzie zrealizowany. W 2000 roku władza SLD nie dopuściła mnie do konkursu na stanowisko dyrektora PGS w Łodzi (obecnie MGS). Przewodniczącą komisji była p. Jadwiga Kwaśniak, ówczesna dyrektor Wydziału Kultury. W 2017 roku w kolejnym konkursie nie ujawniono nawet, kto startował.... To świadczy o jego transparentności i dbaniu o przyszłość kultury w Łodzi.

Do programu zgłosiłem także ustnie w czasie "rozmowy z kandydatem" 06.12.17 trzy kolejne wystawy: Zbigniewa Libery, Ewy Partum i Zbigniewa Warpechowskiego. Nazwiska te przytaczam także dlatego, gdyż w protokole pokonkursowym nie ma o tym żadnego śladu. Są to de facto nie protokoły z obrad komisji, ale sprawozdawania z obecności członków komisji. Libera, Partum i Warpechowski to wybitni artyści, przez lata 60-80. związani z Łodzią, krytykowani bądź ignorowani przez oficjalne instytucje w mieście, jak ZPAP. Nigdy nie mieli wystaw czy spotkań w MGS i chyba na razie mieć nie będą. 

Na razie widzę tylko butę i arogancję władzy oraz inercję tzw. środowiska.  I nic nie wskazuje, że coś się zmieni w niedalekiej przyszłości. Chyba, że używając Benjaminowskiej metafory Transatlantyk niepostrzeżenie przemieni się w Titanica.... Na razie MGS postanie galerią miejską, w dosłownym znaczeniu tego słowa.

Bezużyteczne rzeczy, 2017, fot. K. Jurecki

Autorski program dla MGS w Łodzi 

A) Swój program pragnę rozwijać w potrójnym aspekcie: łódzkim, ogólnopolskim i zagranicznym, prezentując artystów z innych krajów. Każdy z tych wątków jest ważny, ale chciałbym także organizować wystawy łódzkich artystów za granicą (np. galeria Fiducia w Ostrawie, Czechy). Przestrzeń Galerii Bałuckiej planuję przeznaczyć dla promocji najmłodszego pokolenia artystów polskich. Chciałbym zachować ciągłość wystawienniczą instytucji. Jeśli wystawy MGS są zaprogramowane i zaawansowane w realizacji na rok 2018, to pragnąłbym je kontynuować. Realizacja własnego programu, odbyłaby się głównie w latach 2019-2020. Zaznaczam, że przedstawiony poniżej program jest realny i zobowiązuję się do jego realizacji w ciągu trzech lat. Z wieloma wymienionymi w nim artystami współpracowałem. Jako kurator zorganizowałem kilkadziesiąt wystaw i kilkadziesiąt pokazów polskiego filmu eksperymentalnego i wideo. Tworzyłem także kolekcję Działu Fotografii w Muzeum Sztuki w Łodzi, w której dzięki mojej inicjatywie znalazły się prace m. in. Łodzi Kaliskiej, Zygmunta Rytki, Ireneusza Pierzgalskiego, Zofii Rydet czy Jerzego Lewczyńskiego.

Program wystaw na lata 2018-2020 odwołujących się do tradycji MGS i środowiska łódzkiego

Historia grafiki łódzkiej z kolekcji MGS. Grafika warsztatowa (2018)

Wystawa w OPS, pokazująca przegląd historyczny, podkreślająca znaczenie takich postaci, jak: W. Strzemiński, K. Hiller, St. Fijałkowski, L. Rózga, A. Kabała. W. Kaliński, A. Bartczak

Historia grafiki łódzkiej z kolekcji MGS. Grafika projektowa (2018)

W. Strzemiński, B. Balicki, St. Łabędzki, T. Piechura, Sł. Iwański, i in.

Fotografia a grafika w twórczości Ireneusza Pierzgalskiego (2019)

Wystawa konfrontowałaby prace z lat 60. i 70. ze zbiorów prywatnych i kolekcji publicznych (MS w Łodzi). To moim zdaniem bardzo ważne realizacje, które czekają na odkrycie.

Edward Łazikowski. Wczesne prace (2018)

Artysta w latach 60. i 70. oraz w 80.  tworzył szereg interwencji w przestrzeni miasta Łodzi, a także wykonywał mało znane performances. Oprócz tego artysta malował obrazy metaforyczne, pokazane w Krakowie w latach 60. Należy on do niedocenionych twórców o znaczeniu ogólnopolskim, którego rolę na polu sztuki łódzkiej można porównać do Karola Hillera.

Andrzej Różycki. Pomiędzy etnografią a sztuką neoawangardową. Film i fotografa (2020)

Tematem wystawy byłyby filmy etnograficzne, odnoszące się do jego praktyki z zakresu fotografii artystycznej skonfrontowane z kolekcją sztuki ludowej. Nigdy takiej wystawy nie było, a istnieje bezpośredni związek pomiędzy filmem etnograficznym, kolekcją sztuki ludowej artysty a fotografią. Różycki, o czym pisałem kilka razy jest, moim zdaniem, najwybitniejszym żyjącym przedstawicielem nurtu fotografii artystycznej w Polsce.

Józef Szymańczyk. Wizje Polesia z końca lat 30. XX wieku (2018)

Fotografie ze zbiorów prywatnych pokazują unikatowy dokument z lat 30. XX, nigdy w Łodzi, w wersji oryginalnych prac, niepokazywany. Fotograf mieszkał w Łodzi od 1985 do 2003 roku. Cały zbiór w negatywach liczy ok. 400 prac.

Jerzy Krawczyk a fotorealizm w Polsce (2020)

Celem wystawy będzie pokazanie oryginalności malarstwa Krawczyka w relacji do tematyki wojny, Holocaustu oraz malarstwa fotorealistycznego w Polsce, rozwijającego się od lat 70. (Ł. Korolkiewicz, M. Bernhardt, M. Benedyktowicz, A. Sadowski)

Historie łódzkiego feminizmu (1970-2017)

Ewa Partum, M. Samborska, Ewa Bloom-Kwiatkowska, Anka Leśniak. Ekspozycja ma pokazać przemiany i ujawnić, czym był feminizm pierwszej fazy (lata 70.) i kolejnych jego generacji.

Tradycja i współczesność łódzkiego happeningu i performance (1970-2017) [2020]

(Zb. Warpechowski, E. Partum, E. Łazikowski, Łódź Kaliska, Cezary Bodzianowski, Ola Kozioł, Wiktor Polak). Zapisy wideo, fotografie oraz kilka performances w przestrzeni OPS.

Kultura Zrzuty. Żywa historia (1981-1990) [2020]

Ekspozycja miałaby zaprezentować niezależną twórczość grupy Łódź Kaliska oraz innych uczestników ruchu (J. Kryszkowski, T. Snopkiewicz, Zb. Libera, G. Zygier) w kontekście sytuacji stanu wojennego.

Henryk Ross. Kronika getta łódzkiego (1941-1944) [2020]

To analiza fotograficznej twórczości Rossa w kontekście kroniki Ch. Rumkowskiego, znajdującej w Archiwum Państwowym w Łodzi. Zdjęcia będą powiększone i poddane analizie: historycznej, antropologicznej i z zakresu historii fotografii.

Tomasz Sobieraj. Bramy Ziemi Obiecanej. Fotografia (2018)

Nigdy niepokazany w Łodzi cykl ok. 100 czarno-białych prac, na który artysta otrzymał stypendium MKiDN a w 2014 r. wydał autorski album. Jest to ważne dokonanie z zakresu dokumentu fotograficznego, zrealizowane głównie na terenie dawnego getta i śródmieścia.

Zbigniew Olszyna. Malarstwo, obiekty, fotografia (2018)

Pokaz młodego artysty w zakresie płynności idei i postmodernistycznego pastiszowania w malarstwie, ale o surrealistycznych zależnościach.

Andrzej i Mikołaj Smoczyńscy. Poza tradycyjne obrazowanie. Grafika i fotografia (2020)

Wystawa pokaże wspólne idee braci, którzy pozostawali ze sobą w bliskich relacjach, „zakochanych” w twórczości awangardowej z kręgu Strzemińskiego i Fijałkowskiego.

Wiktor Polak. Funny Pics. Fotografia, wideo, rysunek (2020)

Twórczość jednego z najbardziej oryginalnych artystów średniego pokolenia.

Pomiędzy mediami. Krzysztof Cichosz i Małgorzata Kosiec (2018)

Porównanie twórczości fotograficznej i malarskiej, która teoretycznie odwołuje się do podobnych założeń teoretycznych z zakresu widmowości obrazu w czasach postmodernizmu.

Magdalena Samborska. Metki tożsamości. Mała retrospektywa (1996-2017) [2019]

Jej twórczość może mieć podobne znaczenie dla sztuki polskiej, jak Ewy Partum, ponieważ jest bezkompromisowa i tworzona na wysokim pułapie intelektualnym, także z zakresu teorii i krytyki artystycznej.

Fotografia artystyczna w Łodzi w XXI wieku (2018)

Próba podsumowania twórczości uznanej (A. Różycki, M. Samborska, G. Przyborek) z dokonaniami młodych absolwentów szkoły filmowej (P. Zbierski) i ASP (A. Chojnacka, A. Chrzanowski, A. Orlikowska).

.

Malarstwo Bartłomieja Otockiego (2018)

Prezentacja dorobku jednego z najważniejszych malarzy wywodzących się z Łodzi oraz jego eksperymentów okołofilmowych.

Malarstwo i wideo Piotra Kotlickiego (2018)

Pokazanie dorobku jednego z najbardziej znaczących malarzy i twórców wideo średniego pokolenia.

W kręgu mitów. Natalia Kalisz (2018)

Przegląd dorobku graficznego jednej z najbardziej utalentowanych artystek młodego pokolenia.

Krytycy łódzcy proponują. Ciąg dalszy…

Ekspozycja odwołuje się do idei wystawy z galerii Manhattan (1997). Zaprezentuje środowisko łódzkich krytyków, którzy mają wskazać to, co ich zdaniem jest najwartościowsze w sztuce łódzkiej. Bez cenzury, bez wskazywania prymatu określonych mediów czy uczelni.

Historia Galerii Manhattan

Przypomnienie historii i najciekawszych zjawisk w kulturze łódzkiej, jakie miały miejsce w znanej galerii kierowanej przez K. Potocką. Ekspozycja odpowie na pytanie, co pozostanie po galerii?

Wystawy o przesłaniu ogólnopolskim

V Biennale Sztuki w Piotrkowie i Łodzi Pomiędzy katastrofizmem a postkatastrofizmem (2019)

Wystawa historyczna odbędzie w Łodzi, zaś ogólnopolski konkurs w Piotrkowie.  

Łukasz Korolkiewicz i malarstwo fotorealistyczne w Polsce (2019)

Twórczość Korolkiewicza od lat 70. do chwili obecnej będzie skonfrontowane z obecną falą fotorealizmu polskiego (B. Białecka, M. Moskwa).

Malarstwo polskie. Stan aktualny. Od Fotorealizmu, poprzez nowy surrealizm, do abstrakcji (2020)

Pokazane będą główne prądy i twórcy (W. Sasnal), fotorealizm (B. Otocki) i nowy surrealizm (M. Wielek-Mandrela) oraz tradycja abstrakcji (S. Marzec, M. Frydrych, W. Leder).

Małgorzata Wielek-Mandrela i Magdalena Moskwa. Relacje obecności (2020)

Porównanie bliskich sobie postaw ideowych, ale różnych w materializacji malarskiej. Wystawa skupi się na portrecie.

Krzysztof Ligęza. Drzewa-Cienie-Śnienie (2018)

Wystawa fotografii odwołującej się do pojęcia archetypu i surrealizmu, ale o charakterze symbolicznym.

Borys Makary. They were wobec fotografii reklamowej (2018)

Prace nawiązujące do Man Raya, ale wykonane także w kontekście fotografii reklamowej.

Fotografia polska w drugim dziesięcioleciu XXI wieku (2020)

Ekspozycja mająca podsumować ostatnią dekadę we wszystkich jej przejawach. Od nowego dokumentu, poprzez inscenizację, reportaż, fotografię mody po fotoblogi.

Janusz Leśniak. Od elementaryzmu do koncepcji mandali. Fotografie z lat 1978-2015

Twórczość jednego z najważniejszych polskich fotografów polskich. Wystawa retrospektywna.

Andrzej Dudek-Dürer, czterdzieści lat „sztuki butów”. Fotografia, grafika, wideo, performance

Pokazanie twórczości wideo, muzyki eksperymentalnej, graficznej, fotograficznej a także w zakresie performance z okazji 40-lecia „sztuki butów”.

Cyberfoto. XXI międzynarodowy konkurs fotografii cyfrowej (2018, 2019, 2020).

Prezentacja najciekawszych prac z najstarszego i najważniejszego w Polsce konkursu, który od 1997 roku odbywa się w Częstochowie. Nagradzani bywają często fotografowie z Łodzi.

Wideo-art w Polsce od lat 80. XX do początku XXI wieku. Zapomniane aspekty (2018)

Twórczość znanych (Z. Rytka, A. Dudek-Durer, A. Baumgart, A. Grabowski, A. Rzepecki) i mniej znanych (M. Rogulski, M. Zygmunt, A. Orlikowska, W. Polak, M. Brzeziński), która ma być pytaniem o historię i status sztuki wideo w Polsce.

Zbigniew Libera, [Laleczka], 1987, fotokolaż, flamaster

Zagraniczne

Gabriela Morawetz. VANISHING DECONSTRUCTIONS. Wystawa retrospektywna

Ekspozycja polskiej artystki mieszkającej w Paryżu. Fotografia, wideo, obiekty przestrzenne.

Dorota Sadovska. Żywoty świętych. Malarstwo i fotografia

Twórczość bardzo znanej słowackiej feministki, która uprawia fotorealizm i tworzy instalacje fotograficzne. Jej prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Pradze.

Reiner Riedler. Fake Holidays

Wystawa austriackiego fotografa na temat obecnej sztuczności życia.

Sylwia Kowalczyk. Lethe…

Wystawa polskiej artystki mieszkającej w Szkocji o rytuale przejścia na „drugą stronę”, zrealizowana w formie fotokolażu.

Wolfgang Kahlen. Tribute to Tibet. Video, photography

Prace niemieckiego artysty poświęcone ludziom, kulturze i przemocy skierowanej przeciw Tybetowi. Artysta związany był także z polską sceną niezależną lat 80., przyjaźnił się z W. Bruszewskim, którego ekspozycję można byłoby pokazać z jednej z galerii Kahlena.

Katerina Mistal. Mapping Europe. Limits of EU. Photography and video

Wystawa na temat UE i jej symbolicznych granicach. Szwedzka artystka za pomocą dzieci tworzy konceptualne znaczenia w bardzo malarskich pracach.

Wim De Schamphelaere. „Czarne Madonny”.

Piękno i nostalgia czarnych kobiet w Afryce i na Kubie w cyfrowych pracach belgijskiego twórcy, który w ten sposób składa hołd anonimowym prostym kobietom. 

b) W ofercie dla dzieci organizowane będą warsztaty przy okazji poszczególnych ekspozycji, a w dalszej przyszłości w przestrzeni OPS będzie wydzielone niewielkie miejsce zabawowo-artystyczne, gdzie po obejrzeniu ekspozycji dzieci będą mogły się bawić, np. rysując na kartonach. Organizowane będą także tematyczne lekcje muzealne poświęcone sztuce XX wieku, w tym technologiom artystycznym różnych dyscyplin (grafika, fotografia). W programie powinny pojawić się systematyczne oprowadzania kuratorskie po wystawach skierowane do młodzieży szkół licealnych i bardziej zaawansowane dla studentów ASP, połączone z dyskusją o ekspozycji.

Pojawią się konkursy tematyczne w zakresie: fotografii, rysunku, wideo na temat Łodzi i jej historii w kontekście ogólnopolskim: Stulecie Polski niepodległej; Oblicza łódzkich graffiti; Stare i nowe. Od eklektyzmu do ponowoczesności. Architektura w Łodzi.

c) Chciałbym przygotować wystawę o charakterze promocyjnym w dotyczącą tradycji awangardowej w Łodzi pt. Nasze artystyczne dziedzictwo wczoraj i dziś. Strzemiński, Kobro i Hiller, oraz nawiązać bliższe kontakty z innymi łódzkimi instytucjami na temat organizowania wspólnych wystaw, np. z Centrum im. Edelmana w rocznicę likwidacji getta, z Muzeum Kinematografii na temat filmu eksperymentalnego, z AOK w ramach promocji wybitnych studentów a z MMŁ w promocji młodych absolwentów szkół artystycznych.

d) Będąc kuratorem Muzeum Sztuki w Łodzi zdobyłem środki finansowe na zorganizowanie dużych wystaw (Z. Rydet, Z. Rytka, J. Lewczyński, Fotografia polska lat 90.) współpracując z określonymi instytucjami (Muzeum Narodowe we Wrocławiu, galeria FF, BWA w Zielonej Górze, wydawnictwo KROPKA we Wrześni, BWA w Bielsku-Białej), które tworzyły wspólny budżet i wydawały wspólny katalog. Drugim sposobem jest pozyskiwanie grantów na wystawy z MKiDN w Warszawie. Będę zabiegał także o pozyskiwanie środków z Funduszy Europejskich.

e) Planuję współpracę w zakresie biennale sztuki i festiwalu performance z Ośrodkiem Działań Artystycznych w Piotrkowie Trybunalskim (dyr. P. Gajda), w zakresie fotografii z galerią Art Foto w Częstochowie, w zakresie większych ekspozycji z BWA Katowice (dyr. M. Kuś), CSW Łaźnia w Gdańsku (dyr. J. Charzyńska), galerią Wozownia w Toruniu (dyr. A. Jackowska) i z Muzeum Narodowym we Wrocławiu (kurator A. Sobota), w zakresie plakatu z Muzeum Plakatu w Wilanowie (kurator M. Knorowski). Z tymi instytucjami współpracuję od kilku lat. W zakresie wystaw międzynarodowych chciałbym współpracować w Central European House of Photography w Bratysławie (dyr. V. Macek) oraz z festiwalem FOTOSEPTIEMBRE USA. International Photography Festival w San Antonio (dyr. M. Mehl), a także z Interphoto Festival (Białystok, dyr. G. Jarmocewicz) oraz z Kaunas Photo Days na Litwie. Z wyżej wymienionymi instytucjami mam bliskie kontakty.

f) Chciałbym spróbować zbudować nową publiczność przy pomocy zorganizowania ogólnopolskiego Biennale Sztuki (np. połączonego z V Piotrkowskim Biennale, programu którego jestem autorem). Publiczność należy zachęcić darmowymi uprowadzeniami po wystawach, spotkaniami z ciekawymi artystami, krytykami sztuki oraz organizacją dyskusji i seminariów na ważne współczesne tematy. Publiczność trzeba „kusić” za pomocą mediów społecznościowych (Facebook) oraz blogami (np. Jureckifoto). Ważne jest szczególnie, aby w profesjonalnych magazynach („Format”, „Arteon”, „O.pl”) ukazywały się teksty o ekspozycjach z MGS. Należy próbować stworzyć nowe relacje z Radiem Łódź i telewizją regionalną, a także z TV Kultura i II pr. Polskiego Radia oraz pozyskać stałych sponsorów medialnych.

g) Należałby realizować krótkie formy wideo o wystawach i zamieszczać je na Facebooku, jak czyni to np. galeria Wozownia z Torunia. W przypadku ważnych ekspozycji byłyby to krótkie profesjonale filmy (np. przygotowane przez Opus Film) i umieszczać je na stronie www MGS i Youtube, gdzie powinny być także zamieszczane ciekawe dyskusje i wydarzenia.

Grafitti braci Os Gemeos, ul Roosvelta 5, 2015. [Już jest bardzo zniszczone]. Fot. K.Jurecki, luty 2018