Bardzo dobre wystawy w Muzeum Sztuki w Łodzi oraz wakacje

W końcu mamy bardzo ciekawą, choć także kontrowersyjną wystawę w ms2 w Łodzi, gdzie prezentowane są prace podszyte politycznością czy niezgodą na obecne status-quo. Możemy oglądać bardzo wyrafinowaną pracę Hansa Haacke bądź medytować o umieraniu z umierającym (słynny reżyser Derek Jarman znany z filmu "Caravaggio"), czy w końcu zastanawiać się nad patologicznym obrazem Damiana Hirsta, który chyba nie należy do generacji uznającej minimal-art za swe credo artystyczne, choć obraz-obiekt z martwych much wyraża tytułowy problem ekspozycji.

Także druga wystawa obrazów i filmów słynnej grupy muzycznej Leibach w Muzeum na ul. Więckowskiego 36 jest nie tylko bardzo ciekawie zaaranżowana, ale pokazuje dziwny styl malarstwa, które trudno porównać do historycznego rozwoju i na tym m.in. opiera się jego atrakcyjność czy wyjątkowość.

Ale mamy wakacje, więc potrzeba trochę ironii wobec życia. Dlatego zamieszczam zdjęcie z 2007 roku z sympozjum w czasie Cyberfoto w Częstochowie, przedstawiające na pierwszym planie głowę..., no właśnie kogo? Odpowiedź jest oczywiście ukryta w tym poście (nie lubię tego słowa). A w tle widoczny jest piszący te słowa podczas wykładu na temat obrazu cyfrowego w twórczości Francuzki Diane Ducruet, która lansowana była m.in. w Polsce. Za kilka lat zobaczymy, co z tego wyniknie dla samej artystki?

Polskie festiwale fotografii powinny lansować twórców, którzy mają szanse być ważni na świecie, gdyż właśnie wtedy ich ranga wzrośnie. Nie można opierać się tylko na wystawach historycznych (np. Weegee, Sander), nie można pokazywać tylko twórców polskich, choć oczywiście trzeba lansować tych, którzy mają szanse w Europie czy na świecie. Kogo wylansowały lub próbują to czynić polskie festiwale fotografii w XXI wieku? Kilka nazwisk można wymienić dzięki działaniom z ubiegłego roku Festiwalu w Łodzi, który pokazał za granicą m.in. Asię Zastróżną, Andrzeja Kramarza, Weronikę Łodzińską i przede wszystkim Przemysława Pokryckiego, gdyż jego osiągnięcia wydają mi się najważniejsze z grona wymienionych w tym miejscu fotografów.

Festiwale, ale co znamienne polskie (nie słowackie, czy w Arles!) przeoczyły dokonania Magdy Hueckel, której prace rozwijające się w dwóch lub trzech kierunkach mają największy potencjał twórczy na przyszłość. Dla mnie jej twórczość fotograficzna z grona 30-latków jest najciekawsza w Polsce. Dlatego cieszę się, że mogłem zaprezentować jej prace na 6. Biennale Fotografii w Poznaniu. Magda w swych  jakże emocjonalnych pracach pokazała, podobnie jak inne artystki z mojej ekspozycji, że można obecnie tworzyć poza ideologią i polityką. A krytykowanie przez recenzentów takiej postawy i takiego mego wyboru jest według mnie śmieszne lub nawet żałosne. Nie można tematu wystawy interpertować literalnie i dosłownie, bo jest to nudne i nietwórcze. Podobnie tworząc scenariusz pokazu należy szukać nowych nazwisk, poszukiwać nowych znaczeń, a nie pokazywać znane status-quo za pomocą uznanych mistrzów i pustych ścian, aby krytycy nie musieli się zbyt wysilać. Zazwyczaj wolą oglądać mniej w postaci znanych i sklasyfikowanych dokonań. Sztuka wymaga wysiłku, także od widza i interpretotora, a z tym bywa różnie.

Czy leci z nami pilot? (Paweł Althamer w Brukseli)

Od piątku do niedzieli byłem nad jeziorem Wigry w Domu Pracy Twórczej w gościnie u Radka Krupińskiego. Zaprezentowałem dwa wykłady, potem długo dyskutowaliśmy o fotografii, także ze Staszkiem Wosiem, który zadaje trudne pytania. I to chodzi!

Takich pytań zabrakło przy analizie akcji, w której bardzo ważny artysta - Paweł Althamer zabrał 4 czerwca 150 znajomych na wycieczkę samolotem z Bródna do Brukseli z okazji wstąpienia Polski do Unii Europejskiej! Wśród "znajomych z Bródna" znaleźli się też dziennikarze i krytycy sztuki. Gdyby zabrał znajomych na wycieczkę rowerową w okolice Warszawy lub gdyby zapłacił za wynajęcie samolotu z własnej kieszeni zastanowiłbym się nad "czystością" jego poczynań. Żal mi państwowych pieniędzy, gdyż mogłyby być spożytkowane na stypendia, katalogi, etc. a tak zaspakajane są kolejne fanaberie wybitnego artysty! Określanie go szamanem, powoływanie się na teorię "rzeźby społecznej" Josepha Beuysa jest atrakcyjne, modne, ale jest jedna podstawowa różnica. Twórczość Beuysa była prosta, a jego projekty najczęściej skromne czy ubogie. Polegały one nie na wynajmowaniu samolotów, tylko na podróżowaniu własnym samochodem, także do Polski i wykonywaniu prostych zabiegów, jak zamiatanie lasu czy ulicy bądź boksowanie na rzecz walki o bezpośrednią demokrację.

Podobno teraz Althamer myśli o podróży lotniczej do Mali, do plemienia Dogonów. Pomysł świetny, tylko proszę go realizować za własne pieniądze. Wielu artystów odbywa takie podróże, także do Indii, Nepalu nie chwaląc się swymi poczynaniami, gdyż pożądaną cechą twórcy i samej sztuki jest skromność, nie zaś bizantyjskość, czyli przepych, jaki widziałem w relacjach o wycieczce Althamera do Brukseli.

p.s. Prawdziwym szamanem sztuki, co widać w jego realizacjach od początku lat 90., jest Marek Rogulski (Rogulus). Althamer jest na podobnej drodze, tylko wszedł na nią dużo później.

"Autosugestie" Katarzyny Krakowiak i Łódź Kaliska w Muzeum Sztuki (po raz trzeci)

"Autosugestie" Katarzyny Krakowiak można oglądać w AOIA w Łodzi na ul. Zachodniej 54. Wystawa opiera się na kontraście zgrafizowanych z podwójną ekspozycją zdjęć i surrealistycznych obiektów, które czasami odnoszą się do fotografii a przede wszystkim do pamięci. W fotografiach jest klimat Łodzi, jest uniwersalizm, poczucie pustki, wręcz wyobcowania. To trochę tradycja Andrzeja Różyckiego, przypomina też prace Piotra Rosińskiego, ale widać także pozytywny wpływ promotora pracy - dra Piotra Komorowskiego. Młodej artystce (licencjat) udało się uchwycić jakże potrzebny i trudny stan, jakim jest "medytacyjność". Pisze o takiej potrzebie w niewielkim folderze do wystawy.

A w Muzeum Sztuki na ul. Więckowskiego 36 mamy kolejną wystawę Łodzi Kaliskiej pod dziwnym tytułem "Szczerość i blaga. Etyka prac Łodzi Kaliskiej w latach 1979-1989", ani śmiesznym ani wyjaśniającym, gdyż w tych pracach nie chodziło o jakąkolwiek etykę, chyba, że na nowo zdefiniujemy to pojęcie. Większość prac pokazano już w tym samym gmachu w 2004/05, o czym zapominano powiedzieć na wernisażu. Nie mówiąc, że już w 1999 otworzono w tym samym miejscu "Instalację czysta sztuka" a w 2002 ich inne prace były na ekspozycji "Wokół dekady. Fotografia polska lat 90.". Ale wiemy nie od dziś, że pamięć kuratorów, jak i artystów jest bardzo wybiórcza i zależy od "miejsca siedzenia". Niewielka wystawa jest ciekawie zaaranżowana, to pierwsza prawdziwie muzealna prezentacja kodyfikująca pierwszy czy tak naprawdę dwa pierwsze okresy w twórczości tej ważnej grupy - późny fotomedializm i neosocsurdada (Kultura Zrzuty).

Od ok. 2004 roku grupa Łódź Kaliska przeszła na pozycje twórczości akademickiej, bezpiecznej, okołoreklamowej - New Pop, oczekiwanej przez większość galerii w Polsce, gdyż jest "trendy" i "glamour". Tak, aby publiczność, podobnie jak w cyrku, mogła się trochę rozweselić. Łódź Kaliska już nie walczy i nie protestuje, przede wszystkim zbiera laury za swą wieloletnią niepokorność. Taki jest los awangardy.

p.s. W nieuzasadniony sposób na samej wystawie podzielono film "Movie picture of Łódź Kaliska" na kilka odrębnych filmików, gdyż stanowił zawsze jedną całość, zmontowaną (czego nie zaznaczono) przez Tomasza Snopkiewicza i Jacka Jóźwiaka, co w tym konkretnym przypadku jest bardzo ważne.

Co cenię w historii polskiego filmu eksperymentalnego i wideo?

O tym, co cenię w filmie eksperymentalnym mówiłem i pokazywałem na "Miesiącu fotografii w Krakowie" (14.05.) w galerii Camelot. Do mojego wykładu i pokazu mogło dojść dzięki temu, że Bunkier Sztuki (Beata Seweryn) przez rok nie odpowiadał na moją propozycję, później proponowano 2 wykłady (!), bo tak się program podobał, a potem żadnego... Podobno na przeszkodzie stanęła "Ukryta dekada" Piotra Krajewskiego. Tylko chciałbym zaznaczyć, że swoje wybory pokazuję od marca 2007 roku, długo przed pomysłem Krajewskiego, który w kilku momentach dziwnie przypomina moje wybory filmowe (Rzepecki i Zygier "Every dog has his day", Wspólnota Leeeżeć, Andrzej Dudek Dürer czy bardzo mało znany Witold Krymarys). No i różnimy się tym, że ja propaguję późniejszą twórczość takich artystów, jak: Rogulus, Marek Zygmunt, Wiktor Polak, Michał Brzeziński i Leszek Żurek oraz Anny Baumgart. Mój zestaw pokazuje także prace najnowsze z około 2005 roku. Ale zanim doszło do rozwoju techniki wideo film eksperymentalny na początku lat 80. rozkwitł dzięki pracom Łodzi Kaliskiej, potem kręgowi Strychu. Napisałem na ten temat teksty, można je odszukać w "Sztuce" i "Exitcie" (zainteresowanych odsyłam do mojej strony http://www.jureckifoto.republika.pl/. Przede wszystkim najważniejszy jest film "Movie picture of Łódź Kaliska", a polskie wideo lat 80. rozwijało się w dwóch kierunkach zainicjowanych przez Józefa Robakowskiego i Zbigniewa Liberę, czego wpływ tego drugiego okazał się istotniejszy.

Oto pełen zestaw prac, które pokazywałem przez 4 i 1/2 godziny w Bratysławie, a tym samym moich preferencji w zakresie filmu eksperymentalnego i wideo. Wcześniej, w mniejszym wyborze, prezentowany był: w Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Lublinie, Łodzi i na Wigrach.

Program 

Natalia LL, Sztuka konsumpcyjna / Consumer Art, 1972-1974 (fragment), 13` 15`

Łódź Kaliska group and Tomasz Snopkiewicz i Jacek Jóźwiak (montage), Movie Picture of Łódź Kaliska, 1983, 3` (fragment)
Zygmunt Rytka, Retransmisja / Retransmission, 1979-83, 15`
Zygmunt Rytka, Czas do dyspozycji, cz. II / Time for spending, part II, 1989, 3` 40 `
Adam Rzepecki, Cóż artystokracie po małym fiacie? / What for Aristocrat has a small Fiat car?, 1989, 3` 15`
Adam Rzepecki i Grzegorz Zygier, Every Dog has his day, 1990, 5` 3`
Witold Krymarys, Wyścig / A Race, 1987, 4` 30`
Witold Krymarys, Minimal-video, 1988, 2`

Marek Rogulski, Etap I / Stage I, 1990, 1` 56`
Marek Rogulski, Krr, 2006,1` 30`
Marek Rogulski, Ćwiczenie łącza energetycznego / Lesson of Energetic Junction, 2006, 1`
Marek Rogulski, Łączaenie emanacji / Unique of Emanation, 2006, 1` 10`
Piotr Wyrzykowski, Atomic Love, 2002, 5` 40`
Piotr Wyrzykowski, Beta Nassau, 1993, 8`
Piotr Wyrzykowski, Runner, 1993, 5` 20

Marek Zygmunt, Medytacje / Meditations, 2001, 8`
Wspólnota Leeeżeć, Bielmo awangardy / Leucoma of Avant garde, 1996, 2` 14`
Wspólnota Leeeżeć, Prombłuny mechanizm kuszenia / Choptheglow of Mechanism of Temptation, 1999, 5` 12`
Michał Brzeziński, 2001, Ból / Pain, 7` 2`

Anna Baumgart, I kiedy pocałalowała żabę / When she Kissed a Frog…, 1997, 5`
Anna Baumgart, Zima / Winter, 1997, 2` 30`
Anna Baumgart, Kto mówi? / Who says?, 1998, 3`
Anna Baumgart, Kolekcja przypadkowych epitafium / The collection of accidental epitaphs 1998, 5

Andrzej Kwietniewski, Krzyżacy / Teutonic Knights, 2002, 4`
Andrzej Kwietniewski, Naród trwa / The people of Poland are going on, 2002, 1` 10`

Arti Grabowski, Oktoberfest, 2002, 4` 28`
Arti Grabowski, Człowiek@pl / Man@pl, 2002, 28`
Sławomir Marzec, Trzy minuty / Three Minutes, 2007, 4` 48`
Sławomir Marzec, It will be Nicely and Pleasenty, 2007, 5` 39`

Dominik Pabis, 6. zmysł / The Sixth Sense, 2003, 1`
Anna Orlikowska, Istota, A Person, 2005, 2` 11`
Anna Orlikowska, Autoportret, Self-portrait, 2005, 0` 48`
Anna Orlikowska, Film o robakach / Film about Worms, 2005, 2` 11`
Anna Orlikowska, Kyriem Angelicum, 2005, 0` 48`
Wiktor Polak, Nie można oddychać zającem / Can`t breathe a Hare , 2007, 4`
Wiktor Polak, Zabawka / A Toy, 2007, 3`15`
Wiktor Polak, Bliżej / Close to, 2005, 8`
Marcin Nowak, Cisza / Silence, 2006, 2` 40`

Andrzej Dudek-Dürer, Invisible time, 2001-02, 10` 28`
Andrzej Dudek-Dürer, Mental Steps, 2003, 5`
Katarzyna Majak, 2004, Circle D., Cactus, Cows, Factory, 11` 54``
Mirosław Rajkowski, Motus, 2006, 1`
Mirosław Rajkowski, Radom Fantom, 2006, 2`
Leszek Żurek, Mantra, 2005, 3` 48`

Łódź Kaliska, z serii New Pop / from New Pop series, 2002-2004, 15``

Znużenie festiwalami fotografii?

Od dwóch tygodni nie miałem czasu pisać bloga. Najpierw wyjazd do Gdańska na otwarcie wystawy "Andrzej Dudek-Dürer. Droga poprzez czasoprzestrzeń. 40 lat "sztuki butów" (1969-2009)" w galerii Pionova, a teraz do Warszawy i Krakowa, o czym poniżej.

W wielkim skrócie - obejrzałem kilka festiwali fotografii. Nie chcę ich podsumowywać. Najwięcej publiczności spotkałem w piątek na Weegeem w Muzeum Narodowym w Krakowie, wcześniej w Noc Muzeów w Łódź Art Centre w Łodzi, ale już w czwartek w Starej Galerii ZPAF w W-wie nikogo na ekspozycji Vladimira Birgusa. Wystaw jest za dużo. Za moment otwiera się kolejny festiwal w Olsztynie, z kolejnymi mistrzami polskiej fotografii (wg organizatorów). Co wyniknęło przez kilka lat festiwali w Polsce? Jakie odkryto nowe zjawiska, postaci, jakie powstały teksty odkrywające nowe karty historii? Myślę, że bardzo niewiele przy zaangażowaniu wielkich środków finansowych. Rola festiwali stała się przede wszytskim edukacyjna (np. pokazy Augusta Sandera, Zofii Rydet, teraz Weegeego). Nie zapominajmy, że festiwale w Krakowie, Łodzi, Warszawie oraz Biennale w Poznaniu publikuje duże katalogi. Sądzę, że bardzo niewiele powstało ciekawych opracowań i jaka szkoda! Pisałem kiedyś np. o ubiegłorocznym biogramie Michała Szlagi w katalogu fotofestiwalu w Łodzi, gdzie były informacje o psie Michała, a nie było o wczesnych pracach z ASP w Gdańsku. A szkoda, gdyż można pisać nie tylko o poszczególnych fotografach, ale także o całych nurtach, tendencjach, tradycji danego kraju. Można! Powstaje pytanie, które kierujemy do Dyrektorów poszczególnych festiwali - dlaczego nie ma takich takich tekstów?

W czw obejrzałem w Warszawie wystawę fotografii Zdzisława Beksińskiego w galerii Asymetria. (Wcześniej miałem sympatyczne spotkanie z Tomkiem Sikorą i Małgosią oraz Anną Bohdziewicz, potem Teresą Gierzyńską, z którą bardzo lubię rozmawiać o fotografii). Wracając do ekspozycji Beksińskiego wg mojej opinii, która oczywiście może być pomyłką - wszystkie prace były falsyfikatami (!!!) - zarówno rysunki, jak i fotografie. To nie pierwszy przykład wprowadzenia na rynek sztuki sfałszowanych dzieł Beksińskiego.

Na koniec mały apel. IPN w Warszawie w ramach obchodów kultury niezależnej w czasach przygotowuje album na temat fotografii (1976-1989). Gdyby ktoś miał takie fotografie, wiedział coś na ten temat proszę pisać do mnie, gdyż jestem zaangażowany w ten projekt, który powinien być odkryciem nowych fotografii z tego "szarego", choć ideowo czerwonego czasu. Album ukaże się pod koniec 2009 roku.

p.s. Statystyka. W maju na mój blog miał do dziś 1412 wejść, a liczba wszystkich odwiedzin, z których się cieszę to na godzinę 6.40 - 3322.

Miesiąc Fotografii w Krakowie (maj 2009)

Wiele nie widziałem, ale polecam retrospektywę Viktora Kolářa w Starmach Gallery, a najbardziej nieco surrealistyczne zdjęcia z górnikami. Największe wrażenie zrobiła na mnie mała wystawa Miroslava Tichý'ego – "Warianty stylu", gdzie pokazano jego malarstwo i twórczość innych Czechów będące fotograficznym wyjściem poza nie! Poprawna jest malutka instalacja Japończyka Masao Yamamoto "KAWA = flow", choć wolę jego wizualne zdjęcia niż eksperymenty z przestrzenią. Prawidłowo i logicznie ukazano dorobek Eryka Zjeżdżałki (1972-2008), w tym po raz pierwszy Jego eksperymenty z kolorem, które są także ważnym dokonaniem. Być może w tym kierunku rozwinąłby swą twórczość.

A w Bunkrze Sztuki rozczarowania i to same! Krzysztof Wodiczko, którego wystawa liczy cztery prace, ale istotne, gdyż konceptualne rozważania połączone były w nich z atmosferą alienacji i zagrożenia. Kolejne rozczarowanie - już większe - to zbiorowa wystawa czeska "W dowolnym momencie", z dużą ilością pustych ścian, ukazująca przemiany modernistyczne w czeskim środowisku, analizująca (czy starająca się to czynić) w konceptualny i socjologiczny sposób przestrzeń, ciało i rzeczywistość. Niewiele było ciekawych analiz. Ale największe rozczarowanie to ekspozycja w tym samym miejscu "Witkacy. Psychoholizm", gdzie pokazano złe technicznie i zbyt duże wydruki, całkowicie mijające się z koncepcją estetyczną autora "Nienasycenia". To przykład, jak nie należy pokazywać czy "poprawiać" Witkacego. W zasadzie nic nowego nie widziałem na tej wystawie, a jej teza o innym stylu autoportretu i innym portretów budzi co najmniej zastrzeżenia. O swym pokazie wideo napiszę następnym razem.

Warto na pewno obejrzeć dużą wystawę Weegeego w Muzeum Narodowym, gdyż to klasyk fotografii światowej, pokazany już 1996 w Łodzi. Podsumowując - nie jest źle, choć nie widziałem głównej ekspozycji poświęconej problemowi archiwum! Warto pojechać do Krakowa.

Zdjęcie w tym tekście:
Eryk Zjeżdżałka, "Kopanki", 2002

Krzysztof Jurecki "Oblicza fotografii" już dostępne

Moja książka już się ukazała. Sam ją widziałem na festiwalu fotografii w Łodzi. A nawet dowiedziałem się, że mimo braku promocji cieszy się największym zainteresowaniem. Nie chwalę się, gdyż krótka rozmowa odbyła się przy moim studencie. Miło to było usłyszeć!

Wczoraj w Krakowie rozdałem kilka egzemplarzy podczas imprezy Krzyśka Makowskiego z księgarni "f 5" i jego konkursu na "Fotograficzną publikację roku 2008", który uroczyście zakończył się MCK w godzinach wieczornych. Ale nie wszyscy wiedzieli o takim konkursie (np. Galeria Sztuki Wozownia w Toruniu) czy chcieli w nim startować (np. K. Jurecki). Dlaczego nie zdecydowałem się wystawić do konkursu książki "Poszukiwanie sensu fotografii. Rozmowy o sztuce"? Zbyt liczni byli jurory (kilkanaście osób), a do tego do kilku z nich nie miałem przekonania, a nawet mógłbym zarzucić jednej z jurorek plagiatowanie moich tekstów!

Ale taki konkurs jest bardzo potrzebny. Radziłbym Krzyśkowi zmniejszenie ilości członków jury i promowanie przede wszystkim fotografii nie zaś techniki, gdyż ta wypromuje się sama!

Poznań - Biennale (09.05.2009)

"Od problemu symulacji do "nowego symbolizmu". Aspekty fotografii z początku XXI wieku."

(W niektórych innych materiałach galerii Arsenał mój tytuł ma trochę inną oryginalną formę - "Od problemu symulacji do "nowego symbolizowania". Aspekty fotografii z początku XXI wieku"). Tak to czasami bywa.

Przez kilka dni w Poznaniu było miło, pracowicie i ciepło, a na poziomie 2+ w Słodowni nawet gorąco. Chciałbym podziękować w tym miejscu Ani Miczko - studentce ASP w Poznaniu, która jako wolontariuszka bardzo mi pomogła w przygotowaniu wystawy, dosłownie do ostatniej chwili. Incognito przechadzał się po wernisażach Bogdan Konopka, wraz z żoną Jaqueline i Waldkiem Śliwczyńskim (ten ostatni oczywiście nie incognito).

Na wernisaż przybyli prawie wszyscy artyści, których zaprosiłem do wystawy i którzy byli wówczas w Poznaniu. Przygotowałem wystawę problemową na temat ideologii i nawet polityki (Anna Baumgart, Wolf Kahlen). Starałem się zasygnalizować zmianę w myśleniu o problemie "symulacji", bo jest to bardzo ważne zagadnienie teoretyczne. W kolejnej części przeprowadziłem eksperyment polegający na ukazywaniu przeciwstawnych postaw lub kontrastujących ze sobą (poza Natalią LL, Michałem Brzezińskim i Januszem Leśniakiem - wszyscy oni pokazani byli w wydzielonych/autonomicznych przestrzeniach).

Mocne zestawienia na moim pokazie to m.in: Ewa Świdzińska i Adam Rzepecki, Magda Hueckel i Jerzy Wierzbicki, Joachim Froese i Tadesusz Żaczek. Właśnie mieszkającego na zupełnych antypodach, bo w Australii - Froesego wielu moich rozmówców wskazywało jako najciekawszego i zupełnie nieznanego artystę! (Chciałbym mu przygotować wystawę indywidualną w Polsce. Myślę o tym, a nawet próbuję to realizować (na razie bez skutku) od 2007 roku, kiedy poznałem go na Słowacji na Letniej Szkole Fotografii).

Druga część pokazu miała wymiar parareligijny czy czasami medytacyjno-misteryjny (Tadeusz Żaczek, Stanisław Woś, Janusz Leśniak), gdyż chciałam zaakcentować indywidualne wyjścia poza ideologie właśnie w stronę religii czy medytacji! Innego wyjścia nie ma, chyba że wejdziemy w kategorie nicości...

Na końcu wystawy Marek Zygmunt pokazał świetny wg mnie cykl "Czekając na Mahometa", który łączył w sobie aspekt inscenizacji z dokumentem miejsca i ludzi.

Ekspozycja miała bardzo dokładny scenariusz, który udało mi się zrealizować, co nie było łatwe ze względu na ilość prac (188 plus filmy wideo), choć pewnie pojawią się głosy, że wystawa jest "przeładowana". Wolę nadmiar, niż miałbym ograniczyć rzadko pokazywane prace: np. Natalii LL czy A. Rzepeckiego, bądź zaprezentowane po raz pierwszy, czyli premierowo (Ewa Świdzińska, Magdalena Samborska).

W sumie nie jest łatwo mówić o wpływie ideologii na najnowszą fotografię, gdyż przez nasze życie polityczne, mamy jej dość! Wpływ ma też refleksja nad realnym socjalizmem i jego wpływ na naszą świadomość w XXI wieku.

Sądzę, że festiwale czy biennale powinno mieć swój ogólny problem czy hasło wywoławcze, bo inaczej popada się w "wszystkoizm". Ale nie przekonują mnie takie tytuły, jak w Łodzi "atak łaskotek", ale o tym innym razem.

Wszystkim artystom, którzy wzięli udział w moim projekcie dziękuję, w tym panu Marcinowi Sudzińskiemu z Lublina, który okazał się współautorem wraz z Kataryzną Majak pracy "Tryptyk wdt" (2008), czego do dnia otwarcia ekspozycji nie wiedziałem!

Lista zdjęć w tym wpisie:
St. Woś, "Stan skupienia", 2008
T. Żaczek, z cyklu "Prawosławie", 2008
J. Froese, "Wygnanie z raju", 2005
K. Matsubara, "Portret owoców", instalacja 17 zdjęć
A. Rzepecki, cykl "Feminismus", 2004-06
W. Kahlen, z serii "Zraniony Tybet", "Ozdobiony", 2009 (negatyw 1986)

Trochę statystyki (10.05.2009)

2 maja 2009 r. wieczorem mój blog miał już ponad 2000 odsłon. Sam byłem zaskoczony, że stało się to w tak szybkim czasie. A stało się dzięki krótkiemu tekstowi o Krzysztofie Hejke i sprawie jego listu do prezydenta Polski.

30 kwietnia miało miejsce 118 odsłon blogu po tekście o Hejke, a w następnych dniach po kilkadziesiąt. Oprócz tego czytano czy poszukiwano informacji o MS2 w Łodzi, A. Dudku-Durerze czy, co mnie cieszy, na temat mojej książki , która już jest dostępna! Dziś miało miejsce 2338 wejście na blog. Niedługo opiszę swoje refleksje po 6. Biennale w Poznaniu i zapowiedzi dyskusji, która ma odbyć się w Krakowie 15.05 w Krakowie na temat festiwali fotograficznych.

Jednocześnie zapraszam na swój wykład i pokaz, czasami unikalnych prac pt. Suplement do historii filmu eksperymentalnego i wideo w Polsce (1983-2005) - 14 maja 2009 w Galerii Camelot w Krakowie o godz. 16.30. Pokażę także to, co potem będzie można zobaczyć m.in. w Bunkrze Sztuki w 2009 r. na Ukrytej dekadzie - zestaw filmów z lat 80. i 90., wbrew tytułowi pochodzących jednak z dwóch dekad a nie jednej.

Już wkrótce "Oblicza fotografii" K. Jureckiego (maj 2009)

Oblicza fotografii według Krzysztofa Jureckiego

wyd. Kropka, Września

na okładce fotografia Andrzeja J. Lecha

stron 275

Wydawnictwo KROPKA wydało nową książkę krytyka sztuki – Krzysztofa Jureckiego, wykładowcy fotografii w WSSiP w Łodzi i ASP w Gdańsku oraz kuratora wielu wystaw. Jego ostatnia książka "Poszukiwanie sensu fotografii. Rozmowy o sztuce" ukazała się w 2008 roku.

Książkę można już nabyć m.in. na Biennale Fotografii w Poznaniu i Fotofestiwalu w Łodzi.

Publikacja zawiera w pierwszej części dwadzieścia cztery teksty o charakterze teoretycznym i historycznym ("Krótka historia fotografii", "Fotografia a totalitaryzm"). Duża część książki analizuje mało znane wątki z okresu międzywojennego, zarówno z zakresu dokumentu fotograficznego (Józef Szymańczyk), modernizmu (Karol Hiller, Janusz M. Brzeski i Kazimierz Podsadecki) jak i awangardy (Hans Bellmer). Następna część jest rozrachunkiem z polską fotografią awangardową, w tym wiele miejsca autor poświecił: Zdzisławowi Beksińskiemu i Jerzemu Lewczyńskiemu polskim twórcom „fotografii subiektywnej”, o których miejsce w światowej historii fotografii upominał się już od lat 80. i 90. Dużo miejsca Jurecki poświęcił Zofii Rydet, której monograficznej wystawy był kuratorem w 1999 r., Wiesławowi Hudonowi, zapomnianemu przez historyków sztuki artyście, który był jednym z pierwszych polskich konceptualistów na przełomie lat 60./70. oraz próbie oceny twórczości portretowej Krzysztofa Gierałtowskiego. Końcowa część tej historycznej z założenia publikacji poświęcona jest problematyce lat 80. i 90., zarówno w sensie analiz ogólnych, jak i bardziej szczegółowym (Andrzej J. Lech, Eva Rubinstein czy Grzegorz Przyborek, którego twórczość czeka na europejskie odkrycie).

Książka jest bogato ilustrowana pracami ze zbiorów: Muzeum Sztuki w Łodzi (np. Witkacy), gdzie autor był kierownikiem Działu Fotografii i Technik Wizualnych (1998-05), archiwum K. Jureckiego oraz zdjęciami prezentowanych twórców. Niektóre ze zdjęć są publikowane po raz pierwszy (np. Jan Bułhak, Henryk Ross (getto w Łodzi), Bronisław Schlabs, Mariusz Wieczorkowski).

Zdecydowana większość tekstów była już publikowana w różnych czasopismach, katalogach, ale zostały na nowo opracowane i przeredagowane tak, aby stworzyć zarys wybranych zjawisk zarówno o charakterze problemowym i przekrojowym, jak i monograficznym. Celem jej jest wykreowanie najważniejszych zjawisk z XX- wiecznej historii polskiej fotografii.

p.s. Książka miała ukazać się do 31.03.2008 roku, a wydawcą miała być Fundacja Turleja w Krakowie, ale nie wyszła. Był to kolejny termin, który okazał się niemożliwy do spełnienia. Dlatego podjąłem rozmowy z Waldemarem Śliwczyńskim, a dodatkowo w radykalny sposób zmieniłem pierwotną zawartość publikacji i jej materiał ilustracyjny, tak aby była bardziej aktualna i interesująca.

Czym zajmuje się prof. Krzysztof Hejke?

Niestety nie fotografią, choć naucza fotografii w filmówce, lecz pisaniem skargi do prezydenta Lecha Kaczyńskiego na temat m.in. uwiedzenia swej żony, którą podpisał jako profesor, aby uwiarygodnić swą wypowiedź! Bardzo dawno temu K. Hejke był zdolnym studentem szkoły filmowej, zorganizowałem mu wystawę w galerii CIK-u w Łodzi w 1990 roku pt. "Strefa". Pomogłem także w zakupie jego prac do kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. Najlepsze zdjęcia wykonał jednak w latach 80. XX wieku, czyli bardzo dawno temu. Później nastąpiło to, co starałem się zasygnalizować w tekście pt. "Czas zatrzymany" ”Kalejdoskop” [Łódź], lipiec/sierpień 1993. I tak już zostało, niestety.

Cyberfoto 2009 (RCK Częstochowa, kwiecień-maj)

Dzięki Sławkowi Jodłowskiemu mamy konkurs fotograficzny, z którego "coś" wynika, gdyż z większości konkursów wynika niewiele lub NIC. Co szczególnego zaistniało w Częstochowie przez dwanaście lat? Powstaje polska tradycja obrazu cyfrowego, z jego zaletami i wadami. Można wymienić znanych jurorów czy wykładowców corocznych spotkań. Liczy się przede wszystkim fakt, że mogą się tu pojawić znani i uznani fotografowie, jak Krystyna Andryszkiewicz, nieżyjący grafik/fotograf Marek E. Janicki czy przedstawiciele środowiska suwalskiego, jak Ewa Przytuła czy Jarosław J. Jasiński.

W tym roku wiele prac pretendowało do nagród i wyróżnień. W związku z tym mieliśmy duży kłopot, ale z takich faktów należy się przede wszystkim cieszyć, gdyż wzrasta, przynajmniej w tym międzynarodowym konkursie, poziom estetyczny i artystyczny.

Po raz kolejny mamy ciekawy katalog, m.in. z tekstem wybitnego specjalisty w zakresie obrazu cyfrowego - dra Piotra Zawojskiego, który podążając tropami teorii Zbigniewa Rybczyńskiego, zajmuje się jego paradoksami. Konkluzja jest na pozór zaskakująca - obraz cyfrowy musi być dwuwymiarowy, a także powrócić do obrazu przed otograficznego! Ale oczywiście to jedna z możliwości, bo na przeciwnej stronie znajduje się "obraz trójwymiarowy i PRZESTRZENNY", czyli "virtual reality". Powstaje tylko pytanie, czy będzie można tego typu "obrazy", które nie są obrazami w tradycyjnym sensie, tworzyć w aspekcie artystycznym, a nie tylko technologicznym, jak miało to miejsce np. z fotografią stroboskopową czy holografią.

Pragnę zwrócić uwagę na nazwiska: Olgi Grabiwody (kilkakrotnie już nagradzanej), Jacka Szczerbaniewicza (także nagradzanego już na Cyberfoto), czy działających w formule reklamowo-komiksowej: Michała Sosnę i Kornela Wołodźko. Wygrał, za działanie wbrew logice sprzętu (telefon komórkowy!) i za ryzyko jakie podjął Dawid Krzysteczko.

Za rok kolejne - trzynaste Cyberfoto! Powtórzy się konkurs, na podstawie którego tworzy się najnowsza fotografia, czasem grafika o znaczeniu kreacyjnym (wyróżniony w tym roku Sławomir Twardowski). Tym konkursem powinna cieszyć się Częstochowa.

Nowy talent - Tomasz Adam Fularski (wystawa w ŁTF-ie w Łodzi)

Z panem Tomaszem spotykamy się co dwa tygodnie na wykładach z historii sztuki w WSSiP w Łodzi. Należy do wyjątkowo zainteresowanych i uzdolnionych studentów, choć edukację fotograficzną rozpoczął późno. Ale nigdy nie jest za późno, aby przypomnieć tylko Zofię Rydet, która rozpoczęła zainteresowanie fotografią jako dojrzała kobieta, w wieku czterdziestu kilku lat, ok. 1954 roku.

Na wystawie w galerii ŁTF-u (do 20 kwietnia) wiedzieliśmy dwa cykle, z których zdecydowanie dojrzalszy był "Za betonową kurtyną" - rodzaj intymnego pejzażu i chęć sakralizowania go, a także poszukiwania w nim ostatniej nadziei, w sensie uratowania czy ratowania resztek człowieczeństwa. Autor bardzo dobrze "panuje" nad fotografowaną materią a potem materializacją wydruków, które zyskują na aurze niejednoznaczności i tajemniczości. Często w wydruku, jako formie zgrafizowanej, młodzi artyści tracą jakości foto-techniczne i przede wszystkim ontologiczne (jeśli przyjmiemy, że takie istnieją). A Tomasz Fularski nie tylko zapanował nad nimi, ale je zwielokrotnił.

W niektórych pracach czytelna jest pewna naiwność, ale może to być zarówno kategoria pozytywna, jak i negatywna, wtedy jeśli ktoś nie panuje nad nią i wymyka się ona spod kontroli. Artysta nie tylko pokazuje romantyzm przyrody, ale jej mistycyzm, gdyż skryta jest atmosfera nieracjonalości, czy panreligijnego nieokreślonego rytułau. Ale uwaga jesteśmy już blisko kiczu, którym można się bawić, ale nie można mu ulec.

Dlaczego mało ludzi odwiedza ms2 w Łodzi?

Ze zdziwieniem otworzyłem maila wysłanego do mnie dziś o godzinie 18.17 z Muzeum Sztuki - o spotkaniu i dyskusji w muzeum, dziś o godz. 18 (!)... Jak można przyjść na dyskusję w czasie jej trwania, chyba, że jest się właśnie na terenie Manufaktury. Spotkania są organizowane dzień po dniu i tak jest w tym tygodniu, stąd pustki wśród widzów. Oczywiście nie wiem, jak będzie dzisiejszego wieczoru. Sądzę, że niewiele osób przyjedzie na panel dyskusyjny w sobotę, bo nie ma takiej tradycji, a o nową trudno.

Niewielkim echem odbija się w prasie druga wystawa w nowym ms2, która zrobiona jest pod publiczność i miała udowodnić niesprawdzalną tezę, że "każdy jest artystą". Teza Josepha Beuysa używana była przez niego wyłącznie w systemie edukacji, jaką prowadził ze studentami, nie zaś wystawiennictwa. Szkoda miejsca, czasu i tradycji, jaką ma czy miało Muzeum Sztuki. W sierpniu br miną trzy lata od powołania nowej dyrekcji Muzeum Sztuki. Dlaczego nie zorganizowano praktycznie żadnych poważnych wystaw muzealnych, dlaczego nie pokazuje się bogatych zbiorów grafiki czy fotografii? Jedynym jasnym punktem są tylko organizowane czasami spotkania i dyskusje oraz dwie kawiarnie, ale to zdecydowanie za mało.

Ciekawe, jakie pisma artystyczne i czasopisma podsumują dotychczasowe wystawy i publikacje? Sądzę, że żadne, bo "Obieg" jest układowy czy systemowy. Może "Arteon", a najszybciej uczyni to "Spam".

6. Biennale Fotografii w Poznaniu. Fotografia, ideologia, polityka

8 maja w Poznaniu otworzone będzie kolejne Biennale Fotografii. Kiedyś, ok. 2000 r. była to jedyna(?) i najważniejsza impreza poświęcona najnowszej fotografii. Ale bardzo szybko pojawiły się "młode wilki", ujawnione na festiwalach w Łodzi i Krakowie. Impreza w Poznaniu stała się zbyt poznańska i zbytnio skoncentrowana na fotografii studenckiej, z której szybko wykruszają się zdolni i mniej zdolni. Wystarczy sięgnąć do katalogu sprzed kilku lat.

Czy w tym roku roku Poznań sprosta konkurencji? Zobaczymy, zależy to od poziomu wystaw głównych - Izabelli Kowalczyk, Macieja Szymanowicza i mojej. Zestaw nazwisk i prac w ekspozycji Kowalczyk wydaje się zbyt "klasyczny" i znany. Nieoczekiwanie pojawił się jeszcze nowy festiwal - w Warszawie, koncentrujący swe eksploracje na fotografii czeskiej, podobnie jak festiwal w Krakowie. Powstaje ciekawe porównanie i konfrontacja.

Na mojej ekspozycji (Stary Browar, Słodownia +2) zaprezentuję ponad 200 prac 24 artystów. Wymieniam ich w kolejności, w jakiej będą pokazani w Pozaniu: Anna Baumgart, Wolf Kahlen (Niemcy),Dominik Pabis, Ewa Świdzińska, Adam Rzepecki, Magda Samborska, Ken Matsubara (Japonia), Magdalena Hueckel, Jerzy Wierzbicki, Katarzyna Majak/Marcin Sudziński, Lilla Szász (Węgry), Michał Brzeziński, Natalia LL, Andrzej Dudek-Dürer, Waldemar Jama, Jaroslav Malik (Czechy), Sławomir Marzec, Tadeusz Żaczek, Joachim Froese (Australia), Grzegorz Zygier, Janusz Leśniak, Stanisław Woś, Marek Zygmunt.

Co wyniknie z mojego pokazu? Jaką świadomość w zakresie ideologii i polityki pokażą kuratorzy biennale? Jest to jeden z najważniejszych problemów i fotografii, i "sztuki krytycznej" i tzw. postsztuki. Fotografia dysponuje w tym zakresie swą tradycją oraz historią, wobec której należy być także krytycznym a nawet wstrzemięźliwym. O czym piszę? Nie ujawnię, zachęcam do przeczytania swego tekstu z katalogu tej ekspozycji pt. "Czy wikłać się w ideologiczność fotografii?"

P.S. zdjęcia w tym tekście są w następującej kolejności: K. Majak i M. Sudziński, M. Samborska, L. Szász i J. Malik. Zobaczymy m.in. sakralizującą świat i umarłych dawno ludzi "archeologię fotografii" w wydaniu czeskim (Malik), problem komunikacji czy przyjaźni z prostytutką (Szász), polski feminizm w aspekcie domowym i prowincjonalnym (Samborska) oraz dalszą historię sukni ślubnej znanej z projektu "Desire" (Majak).

P.S. O tym, że drugim autorem pracy pod tytułem "Tryptyk wdt" jest Marcin Sudziński dowiedziałem się późno, bo podczas wieszania tej pracy na Biennale Fotografii. No comments.

Krzysztof Jurecki "Oblicza fotografii" (wyd. Kropka, Września 2009)

Trwają ostatnie przygotowania do druku mojej książki o historycznym przesłaniu. Akcenty interpretacyjne postawiłem na dwóch problemach - okresie międzywojennym oraz latach 50. XX wieku w fotografii europejskiej i polskiej. Publikacja powinna ukazać się w maju 2009 roku. Na okładce znajdzie się zdjęcie Andrzeja J. Lecha "Stary Gierałtów" (1985). Poniżej spis treści, stron jest 275 oraz wiele ilustracji, w tym także ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi.

Spis treści

Wstęp 5
Krótka historia fotografii 7
Współczesne funkcje fotografii 14
Fotografia i totalitaryzm. Uwagi ogólne 23
Racjonalność w fotografii. Obszar, granice. Analiza historyczna 41
Unikatowy dokument Louise Arner Boyd 52
Oblicza wsi poleskiej w twórczości Józefa Szymańczyka (1909-2003) 55
Autoportrety. O istocie wizerunku w historii fotografii 61
Fotografia polska 1912-48. Na marginesie wystawy
w Rezydencji Księży Młyn 73
Fotografia i awangarda w Polsce do 1996 roku 81
Twórczość Hansa Bellmera na tle fotografii surrealistycznej
w okresie międzywojennym 111
Apokaliptyczna wizja miasta w twórczości fotomontażowej
Janusza Marii Brzeskiego i Kazimierza Podsadeckiego? 120
Heliografika Karola Hillera 132
Weegee. Czy są granice moralności w fotografii? 137
Czy istniała polska fotografia subiektywna? 140
Antyfotografia i ciąg dalszy. Beksiński, Lewczyński, Schlabs 157
Twórczość fotograficzna Zdzisława Beksińskiego w latach 1953-60.
Od awangardy do postmodernizmu 162
„Aura fotografii” Jerzego Lewczyńskiego 168
Niekwestionowana wielkość Zofii Rydet (1911-97) 178
Dwa etapy rozwoju portretu w twórczości Krzysztofa Gierałtowskiego 191
Początki konceptualizmu w fotografii polskiej.
Wiesław Hudon — Artysta w podróży 199
Fotografia polska lat 80. 209
Wyzwolone fotografie Andrzeja Jerzego Lecha 225
O inscenizowanej fotografii Grzegorza Przyborka 237
Wobec rzeczywistości, wobec fotografii — twórczość Evy Rubinstein 252
Utrwalić czas. Wyjść poza ograniczenia fotografii 256
Indeks nazwisk 266

Dwie wystawy w ŁTF-ie (marzec 2009)

Wystawiały dwie studentki WSSiP w Łodzi. Ku mojemu zaskoczeniu była to bardzo dobra wystawa, jeśli ocenimy ją w kategoriach studenckich. Obie działają na styku fotografii reklamowej i kreacyjnej/artystycznej, gdyż taka jest specyfika naszej szkoły. Wydaje mi się, że rzadko na tym polu udaje się twórczo połączyć obie koncepcje, ale są takie przykłady. Raczej mamy oddzielenie fotografii reklamowej od artystycznej (Man Ray, Erwin Olaf) lub tworzenie reklamowej tak, aby uznana został za sztukę (Cecil Beaton, Helmut Newton).

W pierwszej sali prace pokazała Marta Wiktoria Słyż pod tytułem "A dziś co czujesz jak na mnie patrzysz?". Autorka w fotografii trochę francuskiej poszukuje nastroju i kontaktu z portretowanymi parami. Bardzo dobrze panuje nad stroną techniczną. Sprawnie operuje przynajmniej dwoma konwencjami. Pierwsza to zdjęcie skontrastowane z tłem i silnym światłocieniem, zgrafitowane. Druga, dla mnie ciekawsza, to lekko poruszone bardziej intymne portrety, o charakterze raczej piktriolnaym niż dokumentalnym.

W drugiej, mniejszej salce obsesyjne prace pokazała Aleksandra Korszuń. Tytuł pokazu "Dystans intymny". Tym razem znowu można było zobaczyć kilka konwencji, z których najbardziej przemawiała do mnie ta, w formie barwnych prac, gdzie ciało sprowadzone zostało do zagadkowego obiektu, który toczy jakąś walkę - z życiem, z samym sobą? Mogliśmy także obejrzeć animację zdjęć, utwór pośredni medialnie, pomiędzy wideo a klasyczną fotografią, także bardzo intrygujący.

Ważne jest kiedy młodzi fotografowie zaczynają pokazywać swoje prace oraz skoncentrowanie się nad jednym lub kilkoma problemami, a potem wnikanie w nie, jak najdłużej i jak najbardziej w sensie znalezienia nowej i własnej formuły. Potem przekazanie w niej własnej wizji życia i bycia ("Sein"). Tego życzę także autorkom tej udanej ekspozycji.

Trochę statystyki, czyli o moim blogu

Dziś jest święto i to podwójne - niedziela, teoretycznie dzień wypoczynku i refleksji o życiu. Dziś zanotowałem 1000 wejść na mój blog, któremu licznik założyłem w środę ok. południa w dniu 25.02.2009. W lutym zanotowałem 170 wejść, zaś do dziś, czyli 29.03.2009 - 830(!), co daje ładną sumę 1000. To cieszy!

Największą popularnością blog cieszył się dnia 13.03, kiedy opublikowałem wpis o wystawie "Zwiadowca". W ciągu dnia było 100 wejść, co mnie zaskoczyło. Kto czyta moje recenzje, informacje? Najwięcej wejść jest z Łodzi, potem na liście znajduje się: Kraków, Warszawa, Poznań i Trójmiasto, dalej Lublin i Szczecin. Czasami są egzotyczni czytelnicy z Koła (1), Kielc (1), których "biją na głowę" miłośnicy fotografii z Francji (11), Australii (6) czy Meksyku i Ameryki Pł. (6). 62 wejścia na blog system zidentyfikował jako "nieokreślone".

Jako materiału wizualnego użyłem tym razem zaproszenia na wystawę w Korei na wielkim festiwalu fotografii młodej artystki - Ji-Hyun Kwon, o której pisałem w ostatnim "Kwartalniku Fotografia" (2009 nr 28), w tekście pt. "18. rok Mesiaca Fotografie w Bratysławie". Bardzo lubię zdjęcia Ji-Hyon, studiującej w niemieckim Bielefeld. Na zaproszeniu widnieje subtelna praca z serii "The Family", odnosząca się do Jej... oczywiście poetyckiego odczytania rodziny. Na pierwszy rzut okna przypomina o równie ciekawych zdjęciach Jadwigi Sawickiej.

Ale jest niedziela, więc jeszcze wypoczywajmy.

O Łodzi Kaliskiej to będzie (1979-2009)

Na stronach www.lodzkaliska.pl pojawiła się, a potem zniknęła (dlaczego?) praca magisterska pani Marty Pierzchały z UŁ o grupie Łódź Kaliska napisana u prof. Ryszarda W.Kluszczyńskiego, a obroniona w 2009 r.oku . To kolejna próba oceniania dokonań z zakresu antysztuki Łodzi Kaliskiej, która przeszła kilka zasadniczych metamorfoz - fotomedializm, Kultura Zrzuty (neosocsurdada) i New Pop.

Niewiele nowego dowiedziałem się z tej pracy. Niepotrzebnie długi wstęp o łódzkiej awangardzie niczego nie wnosi, a przecież Adam Rzepecki i Andrzej Świetlik działają także w innych miastach i innych kontekstach. Większe znacznie miała dla nich np. tradycja grupy Zero 61, niż łódzki konstruktywizm, z którego Marek Janiak dosłownie kpił, a chodziło mu o jego recepcję w wydaniu Ryszarda Waśko. Także nie zgadzam się wyrażoną w pracy oceną nawy św. Krzysztofa - galerii z lat 80., że były to działania marginalne w ramach ówczesnego układu sztuki niezależnej. Prezentowano tam bardzo duże i ważne wystawy, m.in. Zofii Rydet czy Evy Rubinstein.

Główną wadą pracy jest jednak brak oparcia na właściwych, tj. szerokich źródłach krytyczno-historycznych. Autorka nie wie i nie zna zarówno moich książek, w tym takich, jak "Fotografia polska lat 80." (Łódź 1989), podobnie jak kilku katalogów z Muzeum Sztuki (np. "Wokół dekady. Fotografia polska lat 90., 2002), jak i moich najnowszych i starych tekstów o łódzkiej grupie. Przeczytałem bibliografię, gdzie wymieniono moje 2 (słownie dwie) pozycje.

Na mojej stronie www jest ich kilkanaście, a w szerszym kontekście kilkadziesiąt. Nie mówiąc o fakcie, że tekst mój bez tytułu z albumu "Bóg zazdrości nam pomyłek" został skrócony i ocenzurowany przez Andrzeja Kwietniewskiego, za co mu dziękuję, gdyż wydrukowałem go powtórnie bez jego ingerencji na łamach "Exitu" w 1999 i 2000 pod nazwą "Łodzi Kaliskiej twórczość opowiedziana przez fotografie..." w trzech odcinkach. Ale tego nie zna pani Pierzchała, a szkoda. Opublikowałem także kilka wywiadów z członkami grupy oraz Kultury Zrzuty, w tym z krytycznie oceniającym działalność Kaliszaków Andrzejem Kwietniewskim ("Poszukiwanie sensu fotografii..., Łódź 2008), ale autorka pracy tego także nie wie. Polecam także tekst z "Kalejdoskopu" z 1989 pt. "Chłodnym okiem?", gdzie opisywałem performance Marka Janiaka, który w pracy pani Pierzchały został datowany na początek lat 90...

W przeciwieństwie do autorki oraz takich krytyków, jak Kazimierz Piotrowski, Łukasz Guzek, Jolanta Ciesielska, od ok. 2005 twierdzę i piszę (czasami), że najnowszy okres w twórczości Łodzi Kaliskiej - New Pop jest słaby, w wymowie karykaturalny, zbliżający się do skomercjalizowanej postawy Salvadora Dali, a nie np. Luisa Bunuela. Przestrzegałem ich kilkakrotnie, aby nie podążali śladami tego pierwszego, ale nie rozumieli mej przestrogi. Stąd ich wystawa w CSW w 2009 r., która wydaje mi się nieudana, w sensie koncepcji a nawet formy. Zdecydowanie zgadzam się z jej negatywną oceną w wydaniu Doroty Jareckiej na łamach "GW" oraz feministki Agnieszki Graff w filmie prezentowanym niedawno na TV Kultura.

Teksty Józefa Robakowskiego o...? ("Kalejdoskop", [Łódź]1995, nr 10, ss. 40-41

W ostatnich tygodniach [1995 roku] ukazała się książka Józefa Robakowskiego – ważnego łódzkiego animatora i artysty pt. Teksty interwencyjne 1970-1995 (wyd. BWA w Słupsku). Wstęp do niej drukował tygodnik „Verte”[dodatek kulturalny do łódzkiej "GW"] wraz z polemiką Krzysztofa Cichonia (17.VIII.1995 r.).

Obszerny zbiór zawiera nie tylko tzw. „teksty interwencyjne”, ale także druki ulotne, eseje o charakterze historycznym (ważny jest np. artykuł Proces kształtowania się polskiej neoawangardy. FOTOGRAFIA-FILM 1947-1969) i publikacje innych autorów, zamieszczane bez zgody zainteresowanych (np. Andrzeja Osęki), co świadczyć może o charakterze i stylu postępowania interweniującego artysty.

O czym traktują teksty Robakowskiego? Odpowiedź jest prozaiczna: o nim samym i jego najbliższym otoczeniu, które od lat współtworzy. Czasem grozi swym przeciwnikom i walczy z nimi w imię partykularnego interesu, nie przebierając w środkach. W jego artykułach, nie tylko „interwencyjnych” zazwyczaj nie widać problemów filozoficznych lub wykładni własnej doktryny artystycznej, poza kuriozalnymi wyznaniami np. na temat definicji sztuki, jak na str. 156: „Moim zdaniem twórczość jest synonimem niepodległości człowieka.”

Celem ataku może być każdy, kto nie pasuje do linii nazywanej „neoawangardową”, „niezależną”, „progresywną”, etc., którą Robakowski wytycza według własnego punktu wiedzenia. Dlatego on sam, jako organizator Lochów Manhattanu, mógł do wystawy zaprosić „nowych dzikich” (np. z warszawskiej „Gruppy”), a jako artysta interwencyjny miesza z błotem cały te ruch malarski (str. 11) oraz promujących go krytyków. Dlaczego Jolanta Ciesielska była w porządku jako krytyk, kiedy pisała pochlebne teksty o „mistrzu”, ale ostatnio okazało się, że z „ciepłego stołeczka rozdawała bezkrytyczne opinie” na temat ekspresyjnego malarstwa (str. 165). Czy o samym Robakowskim również? Podobnie jest z łódzkim Muzeum Artystów, do którego początkowo odnosił się niechętnie (str. 98, tekst z 1989 roku). Obecnie, po kilku latach, jest już ono ważną niezależną instytucją (str. 3). Ale uważany obserwator wie dlaczego – ponieważ odbyły się tu m.in. indywidualna wystawa Robakowskiego i organizowany przez niego kolejny pokaz Łódzki ruch neoawangardowy (1992). Czyli dobre są przede wszystkim te instytucje, galerie, wystawy, które są animowane przez Robakowskiego lub jego sojuszników. Jest to jedyny klucz, według którego porusza się nestor łódzkiej neoawangardy, sam chętnie nazywający się „pseudoawangardzistą”. Natomiast w momencie, kiedy ja posłużyłem się tym nieprzypadkowym określeniem, spotkałem się z atakiem „mistrza”.

Kuriozalne są wyznania na temat pieniędzy otrzymywanych z Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Miasta za działalność artystyczną i organizacyjną (str. 175). Zapewne zapomniał, że jako prawdziwy niezależny artysta nie powinien ich przyjąć, podobnie jak stypendiów, które pobierał w latach 80. z państwowej kasy. Innym bez żenady zarzuca „ciepłe posadki”(sic!). Takich niekonsekwencji, nieścisłości służących manipulowaniu, jakby to był jego podstawowy cel, jest dużo więcej.

Fenomen Robakowskiego jest istotny, ponieważ naprawdę udało mu się, jak na razie, niejedno wmówić, tak, że odgrywa on bardzo ważną rolę kreując się jako animator wielu, również ogólnopolskich zjawisk. Zauważył ten niebagatelny fakt Andrzej Kwietniewski, który podkreślił, że nikt nie jest go w stanie z tego miejsca ruszyć, ponieważ on sam (i służący mu krytycy) wykreował swój mit i stworzył legendę.

Robakowski traci jednak poczucie rzeczywistości artystycznej, ponieważ do istotnych miejsc Łodzi zalicza, we wstępie do swej książki, nowe knajpki (np. Fabrykę); ba nawet dyskotekę Alcatraz; oraz chwali całkowicie nieudane wystawy, jak II Marcowe Gody, gdzie twórczość w ogóle nie była istotna, ginąc w pokazach mody i ogólnym nihilizmie. Pozostaną one w pamięci jako impreza z wielkim zadęciem i ogromną ilością kradzieży (słabiutkich zresztą!) prac.

Współczuję „progresywnym” i „niezależnym”, którzy idą pod sztandarem „mistrza”, gdyż nie wie on już, dokąd ich prowadzi. Miesza pojęcia, style, kierunki (powołuje się na ekspresjonizm Jung Idysz i sprzeczną z nim tradycję Strzemińskiego, w imię wyimaginowanego własnego celu, polegającego na przewodzeniu w łódzkiej sztuce. Do tradycji neoawangardowej włącza np. Wspólnotę Leeeżeć, co jest niezrozumieniem praw dialektyki artystycznej, a nawet sprzecznością w jego poglądach, ponieważ jest to formacja z innego postmodernistycznego obszaru kulturowego.

Teksty pisane są ad hoc, bez głębszego zastanowienia, głównie po to, aby kogoś skrytykować lub zaatakować, stąd zawarte są w nich często sprzeczne poglądy. Dla przykładu w artykule z 1974 r. „umiera duch artystycznej Łodzi” (s. 175), a już w innym artykule z 1995 r. „...łódzki ruch sztuki progresywnej […] ma się dobrze” i „ostatnio w MIEŚCIE coś się ruszyło” (s. 3). „Bardzo się ruszało” również w wywiadzie z 1989 r.

Do progresywności („nowej wrażliwości”) Robakowski zaliczył również modę ze Szkoły Plastycznej. Po przeczytaniu takiej konkluzji zemdlałby z wrażenia nie tylko Przyboś i Strzemiński, ale także wielu innych artystów przywołanych we wstępie do książki.

Mam nadzieję, ze w kolejnej antologii, która z pewnością niedługo powstanie J. Robakowski nie zapomni o mym artykule, który powstał jako reakcja na niektóre fragmenty jego książki, jak np. Na bezrybiu i rak ryba (ss. 135-138). Niezależny artysta, za jakiego uważa się Robakowski , oczywiście zapomniał zaznaczyć w swej publikacji, że po jego bezpardonowym ataku (który sam, o ironio, określa mianem „tekstu interwencyjnego”), odpowiedziałem mu w tym samym numerze „Obiegu” (1990, nr 10) artykułem Bezczelny komfort bycia.

Robakowski lubi walczyć, sam znajduje sobie przeciwników, zatracając inne, potencjalne ważniejsze, zagadnienia dla swej twórczości, która programowo wyzbyta jest wartości duchowych, koncentrując się na stronie medialnej i grze z widzem, opartej na manipulacji i cynizmie. Dlatego jego wielkość i czasami genialna wprost intuicja artystyczna zbyt często sąsiadują z małostkowością ocen, prostactwem wywodu i goryczą, które świadczą o znikomości i ograniczoności świata, który Robakowski od lat – na ile może – kreuje i w którym żyje.      

 Recenzja książki J. Robakowskiego Teksty interwencyjne 1970-1995, BWA Słupsk, 1995